Сыр бойы

Академик Бірлесбек Әли­я­ров елімізде күрделі са­ла қа­тарынан орын алатын тех­ни­ка ғылымының аса білгір ма­­маны саналады. Ол ғылым са­ласында көптеген жаңашыл бас­тамаларды қолға алып, біл­гір бұл жобалар мамандар та­ра­пынан жоғары бағаланды. Бір­лесбек Қаниұлы Әлияров – фи­зик-аэродинамик, энергетик, техника ғылымдарының док­то­­ры (1984 ж), профессор (1992 ж), ҚР Ұлттық Ғылым ака­­демиясының мүше-кор­рес­пон­денті (1994 ж), академик (2003 ж), ҚР Мемлекеттік сый­лығының лауреаты, 1995 жы­лы Оксфордтың энергетика, эко­логия және экономика саласы бойынша диплом алған.

Өмір деген – көшкен керуен, біреуге ерте, біреуге кеш. Әттеген-ай дейсің... Бүгінде бітім-болмыстары сағымданып, көз алдыңнан қашықтап бара жатқан қаламдастарыңды іздейсің.

Кенересі кең ажал тағы бір абзал азаматты ортамыздан алып кетіп барады. «Еліне сүйеу, ағайынға тіреу болған Елшекен Қуанышбаев өмірден озды» деген суыт хабарды естіген кім-кімнің тірлігінде талай жанға сая болған абызды қара жер құшағына қимай қабырғасы қайысқаны анық. Бірақ ажал шіркінге қылар қандай қайран бар?..

ХХ ғасырдың күрделі экологиялық мәселесі Арал теңізінің ахуалы, жағалауда өмір сүріп жатқан байырғы халық туралы, отандық және шетелдік ақпарат құралдарында өте бір аянышты фактілердің кеңінен жария­ланып жатқан тоқсаныншы жылдар болатын. 

Сейітов Иманғали 1928 жылғы желтоқсан айында Арал теңізінің жағасындағы «Үш-шоқы» атты елді мекенде дүниеге келген. 

Адамзат баласының дүниеге келгендегі мақсаты артында із қалдыру, ұрпақ өсіру десек, қаншама адамға бақыт сыйлаған қасиетті шаңырақ перзентхананы Бибіажар апай есімімен сабақтастыруға тура келеді. Өйткені, осында ұзақ жыл басшылық жасаған оған деген халықтың ықыласын былай қойғанда, "перзентхана, Қалымбетова” деген сөздер бірінсіз бірі айтылмайтын. Мұндай марапат сол салаға әбден еңбегі сіңген, оның отына күйіп, суығына тоңған адамға айтылса керек-ті.

Халықта «әйелдің қырық жаны бар» деп айтып жатады. Бәрі менің еркімде болса, мен айтар едім «әйелдің, оның ішінде қазақ әйелінің қырық шырағы бар» деп. Сондай қырық шырақты ананың бірегейі Бибіажар Қалымбетова. Облыс жұртшылығына белгілі қайраткер, ана мен бала қамқор­шысы, қорғаушысы Бибі­ажар Қалымбетованың бұл фәниден өткеніне де жыл толыпты. Кеше ғана ортамызда ойнап-күліп, өзінің әдемі әзілімен, өткір мінезімен, сыңғырлаған күлкісімен, сызылтып салатын әнімен есімізде қалып қойған Бибіажарды бүгін жоқ деу қандай қиын, дүние жалған деген осы екен ғой.

Жапан түзде көкке қасқая біткен алып дарақ бар. Оған шыжыған аптап, дүлей дауыл әсте қорқынышты емес. Қандай сынақтарға да төтеп беріп, орны мызғымайды. Алыс сапардан титықтаған жолаушы тамырын тереңнен тартқан бәйтеректен сая табады. Өмір аталатын керуенде осынау бәйтеректей жандардың кездесетіні неткен ғанибет. Ондай адамдар тағдыр тезіне ешқашан мойымай, шарболаттай ширыға түседі. Бүгінгі кейіпкеріміз Қазалы ауданының құрметті азаматы, облыстық дәрежедегі дербес зейнеткер Құлмырза Тілеуов туралы осылайша толғануға толық негіз бар.

Тарихты өшіре алмайсың. Тау қозғалса да, ол қозғалмайды. Сол күйінде қалады. Адам өмірі де солай. Елім деп, туған жерім деп еткен еңбегі бағалануы, құрметтелуі тиіс. Сондай Арал азаматтарының бірі Төлеген Медетбаев еді.

Халық батыры Жанқожа Нұрмағанбетұлы – (1774-1860 ж.) ХІХ ғасырдың 30-60 жылдарында өріс алған Хиуа, Қоқан хандықтарының езгісі мен  Ресей отаршылдығына қарсы ұлт-азаттық көтерілісті ұйымдастырған дарынды қолбасшы, елді тура жолға бастаған әділетті би, тақуалығымен аңызға айналып әулие дерлік дәрежеге жеткен әйгілі тұлға.