Сыр бойы

Дүйсенбі күні қолымыздағы телефон мен әлеуметтік желілер Арыстан жеткен хабарларға толды. Айдың күннің аманында шағын қаланың тұрғындары төбеден төнген тажалдан құтылу үшін бәрін тастап бет-бетіне қашты.

Халқымызда тектілік ұғы­мы тереңде жатыр. «Тек­ті­ден текті туады, тектілік тұқым қуады» деп бекерге айтылмаса керек. Текті зерттеу Еуропа елдерінде ХІХ ғасырда ғана қолға алынса, біздің халқымыздың тәжірибесінде бұрыннан бар.

Өткенде "Жаңа базардан" үйімізге қарай жаяулай тарттық.  Қол бостау кезде аяқжолға түсіп алып, аяңдағаннан артығы жоқ негізі. Бір сәт қым-қуыт тіршіліктің қамытын босатып, ойлануға жақсы.

Кез келген ата-ана баласын білімді, тәрбиелі, жетістікке жеткен тұлға ретінде көргісі келеді. Оның заманға сай дамуы үшін барлық жағдайын жасауға тырысады. Қатарластарынан кем түспесін деп түрлі үйірменің бірнешеуіне тіркеп те қояды.

Қасиетті Рамазан айын­да «Сыр медиа» ЖШС қызметкерлерінен жасақталған топ  Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» және «Ұлы даланың жеті қыры» бағдарламасы аясында Сыр бойындағы киелі жерлермен танысып, насихаттауды қолға алды. Алдымен сапар басын Отырар ауданындағы Арыстан бабтан бастауды жөн көрдік. Күн ұясына қонар шақта Түркістан қаласына келіп кірдік. Облыс статусын алған ежелгі қалада  құрылыс қарқынды жүріп жатыр екен. Қала сыртына Отырар ауданына түсер автожолға дейінгі біздің байқағанымыз осы болды. Одан соң 50 шақырымнан әрі жатқан Шәуілдірдегі Арыстан бабқа қою қараңғылықта жеттік...

Қазақ халқы салт пен дәстүрге, әдет-ғұрыпқа, ырым­ға өте бай. Оның әрқайсысының астарында үлкен мән-мағына, ұлттық құндылық пен адам баласына керек тәрбие жатыр.

 Академик Рахманқұл Бер­дібаев «Қазақтың 18 мың сөзі бұзылып жүр» деген екен. «Сен бару керексің», «мен алу керекпін» деп сөйлейтіндерге, өзі тұрған жерден баратын бағытына «келемін» деп айта­тындарға дұрыс сөйлеп тұр­ғандай бас изейтін қалге жеттік.  

Дағыстанда лак дейтiн аз санды ұлт бар. Ол ағайындар аздығына қарамай дүниенiң төрт бұрышына шашырап кеткен. Негiзiнен, қолөнершi халық.  Таулықтар: «Қарбызды тiлгенде абай бол, iшiнен лак шыға келмесiн», – деп  әзiлдейдi екен.

Зеңгі баба сиырдың ішінде жатқан бұзаудың түр-түсін нақтап айтып, жаңылмай табатын көріпкел әулие болған. Оның өмірлік қосағы Әнуар ананың да іштегі бұзаудың қандай екенін ажырата алатын сыншылық қасиеті бар екен. Осы бір бағзы заманның оқиғасын айтушылар оны әртүрлі әулиелердің аузына салып жүр. Бұл – дұрыс емес. Әр аңыздың өз ақиқаты, әр киенің өз иесі бар. 

Соңғы бір кездерде ежелгі дәуір әдебиетіндегі ақындардың өмірбаянына қызығушылығым ауды. Қат-қабат жұмысымнан ашық терезе тауып, «қашып шыққан» сәттерімде басымды кітапқа барып тіреймін. Әсіресе мені әлемдік жыршылардың махаббат хикаялары әсерлендірді. Сөйтіп жүріп Овидий мен Фабия, Эврипид пен Хирилла секілді бірнеше ғашықтар баянын жаздым.