Сыр бойы

Сұм соғыстың ашылмаған құпия-сырлар әлі көп-ақ. Басқыншы қолына тұтқынға түскен кеңес солдаттары туралы көп білеміз, жиі жазылды деп айта алмаймыз. 1990 жылдардың басында КСРО Қорғаныс министрлігі 1941 жылдың соңына қарай 3 млн 900 мың адамның неміс тұтқынында болғаны жөнінде мәлімет береді. Жалпы, соғыс жылдары француз тарихшысы Н.Верттің ақпараты бойынша 6 миллионға жуық Кеңес Одағының тұрғындары тұтқындық қасіреттің дәмін басынан өткерген. Олардың ішінде қазақстандықтар да болды. Бүгін сондай тәлкекті тағдыр туралы баян етпекпіз.

Майдангер әкесі жайлы оның баласы Орынбасар Жарасовпен біраз әңгімелескен едім. Сол кезде ол әкесінің асқақ бейнесі әсіресе, еңбекқорлығы мен тиянақтылығы, сабырлылығы жайлы айрықша сезіммен айтып берген-ді.

2010 жылы жарық көрген «Қанішер Гержодтың қолжазбасы» атты кітабым 1917-1919 жылдарғы Перовск (Қызылорда) қаласы тарихының осы кезге дейін ашылмай келген кейбір беттеріне біраз шындықтың сәулесін түсірді. Соның нәтижесінде артынша «Қанішер Гержодтың ізімен» атты тағы  бір кітабым баспадан шықты. Осы орайда мұнан әрі қарай жалғасқан ізденістерім арқылы көптеген жаңа кейіпкерлердің беті кескінделді.

Жарық дүниеден өткеніне жуырда қырық күн толатын Амангелді Суханберлиев туралы жазарда есімде қалған естеліктер тағы бір ойға оралды. Жарық дүниеден өткеніне жуырда қырық күн толатын Амангелді Суханберлиев туралы жазарда есімде қалған естеліктер тағы бір ойға оралды. 

      Биыл қазақтың ұлы ақыны, аса дарынды ақыл-ой иесі Абай Құнанбайұлының  туғанына –175 жыл толып отыр. Осыған орай Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» атты мақаласы баспасөзде жарияланды. Ақын мерейтойын атап өтудің маңызын алға тартып,  оның әдеби мұрасын әлемдік деңгейге танытуды мақсат еткен бұл мақала қоғамға ой салып, жас ұрпақты жігерлендіреді деп ойлаймын.

Ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты Марат Жанзақов Қызылорда «Болашақ» университетінің «Құрылыс, мұнай, логистика, биология» кафедрасының қауымдастырылған профессоры ретінде 2016 жылдан бастап қызмет атқарып келеді.

1943 жылдың шілде-тамыз айларында Курск доғасында өткен сұмдық соғысты кәрі тарих ешқашан жадынан шығара алмас. Неміс фашистері мен қызыл армияның бұл қырғыны екінші дүниежүзілік соғыстың бетбұрысты кезеңі деп аталды. Өйткені екі жақтың орасан әскери күші осы жерде топтасты. Адам қаны суша аққан соғысқа қарсыластардың 4 миллион адамы, 70 мыңға тарта зеңбірек пен минометі, 13200 танк, 12 мың бомбалаушы ұшағы қатысты. Немістер 50 дивизиясын ұрысқа қосып, бейбіт елді «Тигр», «Пантера», «Фердинанд» деп аталатын тажал танктеріне таптатты.

Екінші дүниежүзілік соғыста атағы алты құрлыққа тараған дивизиялар санаулы еді. Соның бірі – 166-дивизия. «Артемовский Краснознамённый дивизия» деген атауымен тарихта қалған. Мұнда қарша бораған оққа кеудесін тосқан батырлар болды. «Отан үшін, ел үшін, жер үшін!» деп дивизия құрамында алдыңғы шепте айқасқандардың бірі – қармақшылық Жүсіп Қаратаев.

Белгілі қаламгер, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, филология ғылымдарының докторы, профессор Тоқболат Еңсегенұлы 80 жасқа толды. «Сыр бойы» газетінде ширек ғасырдай еңбек еткен журналист кейін ғылым жолына бет бұрып, әдебиеттің түрлі жанрларына қалам тартты. Ол 30-дан астам кітап, 8 көркем шығарма, 16 монография, бір оқулық, 11 оқу-әдістемелік құрал, оған қоса 260-тан астам ғылыми, 70-тен астам көркем сын мақала, 40-тан астам әңгіме жариялаған. Эссе, өлеңдер топтамалары мен бірнеше әндері жарық көрді.  

Ұстаздық қызметпен қатар ғылым жолының айбынды жолаушысы, жарық жұлдыздай жарқырай білген рухы жоғары ғалымдардың бірі  – Қоянбаев Ромсейіт Мұхамеджанұлы.