Сыр бойы

Алапат соғыстың сойқанын көріп, жеті жыл жорықта болған Батырхан Қалышевтың бастан кешкен қиындықтары бізге әскери мұрағаттар арқылы да жақсы таныс.

Дүниеге келгеннен соң мирас өлмек, Өлген соң, екі айналып, жоқ қой келмек. Соны ойлап өз-өзімнен қайнап, тасып, Қиялым көкірегімді кетті кернеп!

 Қырығын қарық қалған соң, келсе елу,Елеуреп, ұнамайды ойды бөлу.Мәпелеп, баққаныңмен өзіңді-өзің,Қалпыңа киын сауда — қайтып келу!

   Адамдарға жарқын ойлармен, риясыз көмектесіп, ең алдымен жеке басының пайдасы емес басқалардың әл-ауқаты туралы ойлаған адам ол нағыз қамқор жан деуге болады.

«Құрмет белгісі» ордені, «Тыңға 50 жыл», «Ерен еңбегі үшін» медальдары мен «Автокөлік саласына 80 жыл», «Таңдаулы транспорт қызметкері» атағының иегері Қазына Өзденбаеваның есімі Сыр жұртшылығына етене таныс. Иә, ол – әйел, ол – ана. Әйтсе де, оның басқадан ерекшелігі – алып техникалардың тізгінін ұстап, ауыл шаруашылығы саласында абыройлы еңбек еткені.

Қазақта «бекзат» деген ғибратты сөзбар. Қақ-соқпен жұмысы жоқ, тура жүріп тұратын, іші де, сырты да таза адамдардыайтады. Міне, Камалдин Шермағамбетұлы бекзат болмысты азаматтың өзі. Оладамдықтың арда қасиетін аялап, кісіліктің келбетіне дақ түсірмей, байыптықалыпта ұстанып, айналасына нұрын шашып жүретін тұлға. Ең үлкен байлығы – біліммен ғылым болды. Оған саналы ғұмырын арнады.

Бедеу ат, білімді әйел, алмас қылыш, Басыңа орнатады ықпал, ырыс. Қуалап қырсығыңды, қыр асырып, Жегізер ет пенен май, палау, күріш.

Жігіттің жарастығы жан барында, Дос сыйлау, дастарханда нан барында. Тұтынып үлкенді – аға, кішіні – іні, Отыру қатарының қамдарында.

«Қара алтын» өндірісінің ел экономикасы үшін маңызы өте зор. Десе де, ірі мұнай державаларымен салыстырғанда біздің елде бұл саланы игеру біршама қымбатқа түседі. Оның көптеген технологиялық себептері бар. Мәселен, елімізде өндірілетін «қара алтын» құрамында парафин және асфальт-шайырлы заттардың көп болуы. Бұл әсіресе Батыс Қазақстан мұнайында анық байқалады. Осы себепті 30 градустық аязда қоюланып, қатып қалады. Оны құбырмен тасымалдау үшін 50 градусқа дейін қыздырып, ыстық күйінде айдайды. Бұл әдіс көп энергияны қажет етеді. Энергияның 80%-і сорғы жабдықтары мен жылыту пештеріне жұмсалатын болғандықтан,  қосымша қаржы шығыны көп.

Менің бұл мақаланы жазуыма «Сыр бойы» газетінің 2018 жылдың 29 сәуірдегі нөміріндегі өлкетанушы Тәңірберген Дәр­ме­новтің Аралдан шыққан Кеңес Одағының Батыры, Қазақстанда жасақталған 73-гвар­диялық дивизияның ту ұстаушысы Мақаш Балмағанбетов туралы архив материалдарына сүйенген «Ақсұңқар құстың түлегі» атты зерттеу мақаласы түрткі болып отыр.