Сыр бойы

108  жыл бұрын (1910-1995) әдебиет сыншысы, жазушы, ғалым, филология ғылымының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым Академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері Мұхамеджан Қожасбайұлы Қаратаев дүниеге келді.

Сыр бойы медицинасының тарихы мен бүгіні туралы сөз бола қалса,  аға буын  арасынан  Варлен Исаевты айрықша атайтынымыз анық. Ол денсаулық сақтау саласының ыстық-суығына бар өмірін  арнаған, дәрігер болу үшін туған жан болатын.

Ол  өмірінің  өн  бойында  адалдық  дейтін  арда  қасиетті  қастерледі. Ол  уақыт  дейтін  ұлы  мүмкіндіктің  қадірін  мақсатымен  өміршең  ете білді. Елімен  етене  ғұмырында  ешкімнің  ала  жібін  аттаған жоқ. Қарапайымдылығында  қадірі, қанағатшылдығында қасиеті   тұнып, кісіліктің  жейдесін  кірлетпей  күн  кешті. Ол алтын емес, алғыс арқалаған  қалпында өмірден озды. «Өзім» деп  өлермендік танытпаған, дүние емес, дос  жиған кіршіксіз көңілімен мәңгілік  мекеніне аттанды.

Облыс орталығында «SAMBOB» атты ІТ қызмет көрсету орталығы бар. Атауы өзгеше. Жуырда себебін білудің сәті түсті, «SAMBOB» сыныптас алты дос есімінің алғашқы әріптерінен құралған екен. Директоры Сәкеннің айтуынша, олардың үшеуі осы орталықта қызмет атқарады. Сыныптас­тар сыйлас болғанмен, бұлай өмірлік мақсаттарын біріктіре қоюы сирек кездеседі. Айтуларынша, бағыт-бағдар беріп, достықты бағалай білуге әсер еткен тұлға бар. Ол – сынып жетекшілері Жұмаш Балғожаева.

Сонау отызыншы жылдардың басында ашаршылық апатынан аман қалған ауылдарда жаппай сауаттандыру ісі қолға алынды. Мәселен, 1934 жылы Қызылорданың солтүстік бетіндегі екі ауылда сауаттандыру мектебі ашылды. Олар сол кездегі жағдайға байланысты оқушыға бастауыш білім беруге негізделіп еді. Бұл қимылға жергілікті халық та ынталана жұмылып, білім шырағын жағу жорығына белсене атсалыс­ты. Уақыт өте келе, білімге құмар жастар қатарының өсуіне байланысты мектепті кеңейту, оқушыларды білім ордасына көптеп тарту талабы туындады. Сөйтіп, 1938 жылы ауыл азаматтарының күшімен кесек құйылып, мектепке арналып 8 бөлмелі үй тұрғызылды. Ақыры 1938 жылдың күзінде қоңсылас екі ауылдың мектебі қосылып «Кооператор» атындағы жетіжылдық мектеп ашылды. Міне, бүгінгі батыр атындағы №43 орта мектептің негізі осылай қаланып еді. 

Көрнекті ғалым Әбдікәрім  Тәжмағанбетұлы жарты ғасырдан астам уақыт   жоғары білімді педагог-кадрлар даярлауға сүбелі үлес қосқан маманның бірі еді. Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің профессоры, педагогика ғылымдарының кандидаты, ҚР Әлеуметтік ғылымдар Академиясының құрметті академигі атанған ғалымның шәкірттері қазір еліміздің әр түкпірінде еңбек етуде. 

Еліміздің жоғары оқу орындары арасында өзіне лайықты орнын иеленген, сексенжылдық тарихы бар Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті өңіріміздегі білім мен ғылымның қарашаңырағы екені баршамызға аян. Сонымен қатар, осы іргелі ұжымның  мәдениет пен өркениет мәселелерін дамытудағы істері өз алдына ерекше. Өңіріміздің қайсыбір мәселелерінде ұжым мүшелерінің салмақты көзқарасы мен түйінді пікірі ескеріліп, ел игілігіне пайдаланып жатқанын көріп байқап жүрміз. 

Ұлы Отан соғысының ардагері, көп жыл теміржол саласында тер төгіп, еңбегімен ел алғысына бөленген, ағайынның бірлігін сызат түсірмей сақтаған беделді тұлға Үдербай Баймаханұлының баяны бүгінгілер білмегенмен, кешегілердің көңілінен кеткен жоқ. Қойын өргізіп, құрт-майын жеп, қоңыр тірлік кешкен қазаққа кесапат ала келген кеңес өкіметінен жұрт үркініп, дүние үдере бастаған 1919 жылы өмір есігін ашқан баласының атын әкесі Баймахан заман келбеті есте қалсын деп Үдербай қойыпты.

Қызылорда қаласының 200 жылдың мерейтойы аясында аймақта ауқымды шаралар атқарылғаны баршаға мәлім. Шаһардың тарихына үңілсек, ел басына күн туған талай қиын күндер мен сындарлы сәттерді аңғарамыз. Сондықтан ертеңгі күнге тағылым боларлық оқиғаларды көпке жеткізгеніміз абзал.

Пендеміз. Құдай шебер. Әлемдегі 7 миллиард­тан аса халықтың әрқайсысын өз ерекшелігімен бір-біріне ұқсатпай жаратқан Алланы қалай шебер демейсіз? Жаратушымыздың әр пенденің миына пендеуи дүниенің бір тамшысын қоса жаратқаны да шындық.