Сыр бойы

Маңғыстауда шамамен сармат дәуірінде жерленген адамның денесі табылды, - деп хабарлайды Tengrinews.kz тілшісі Ладаға сілтеме жасап. Маңғыстау ауданының Жыңғылды ауылында су құбырының құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде жұмыскерлер адамның сүйектерін тауып алған.

1948 жылы психология ғылымдарының профессоры Бертрам Форер студенттерге тәжірибе жасап, психологиялық теорияның негізін ашты. Ол аудиторияда отырған бір топ студентке мәтіні бар бір-бір парақтан таратады. Профессордың айтуынша, ол таратылған бағалау парағы арқылы әрбір студенттің мінезін анықтамақ болған. 

Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламалық мақаласы ел дамуының жарқын үлгісі мен нақты қадамдарын көрсететін маңызды құжат. Бұл мақалада сананы жаңғырту, ұлттық болмыстан, ұлттық кодтан айырылып қалмай, оны әлемдік құндылықтармен үйлестіріп, Қазақстанның игілігіне жарату жолындағы мақсат-мүдделер туралы өзекті мәселе көтеріліп отыр.

Дария бойындағы қазақтардың Қа­мысқала атты елді мекені 1817 жылы Қоқан хандығынан  қорғану үшін салынған бекініс болатын. 1818 жылы жұртшылық жаңа бекіністі  алыстан  көрінетін ме­шітке байланыстырып, Ақмешіт деп атап кетті.

1920-30 жылдары Қазақстан Республикасының байырғы тұрғындарының басым көпшілігі қазақтар болғаннан соң коммунистік партия, кеңес үкіметі қазақ халқына зорлау, күштеу және мәңгүрттендіру әдісін қолданып, қазақты өз жерінде жаппай қырғынға, қуғын-сүргінге ұшыратып, үлес салмағы жағынан ежелгі ата қонысында азшылыққа айналдырды.

 Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы аумағында орын тепкен Сығанақ қаласы жөнінде ел аузында түрлі деректер айтылады. Осындай әңгіменің бірі - көне шаһарда жерасты жолы болған ба деген сауалға келіп тіреледі, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі.

Ежелгі Сыр бойын жағалай орналасқан ірі қалалардың бірі – Сығанақ қаласының 2000 жылдық тарихы бар. Біздің за­манымызға дейінгі VIII-IХ ға­сырларда Сыр бойында сақ деп аталған тайпалар өмір сүрді. Қаратау өңірінде қоныстанған, Сақ тайпалары біздің жыл са­науымызға дейінгі VII ғасырдан бастап біздің дәуіріміздің ІІ ға­сырына дейін өмір сүрген. Кейіннен басқа тайпалармен араласып, соларға сіңісіп кетеді. Саяси іргесі мықты ғұн мемлекеті болды. Билік күшті ру-тайпа басшыларының қолына тапсырылды. Олар жайылымдық жерлерді де өз қолында ұстады. Мұндай басқару жүйесімен ғұн империясы ұзақ уақыт өмір сүрді.

  Кеше мен бүгінгінің айшықты тұс­тарын жаңғыртып, олардан белгі болып қалған жəдігерлердің иесі іспеттес музейдің өзіндік тарихы бар. Себебі, ол – əр дəуірдегі мəдениетті сақтаушы, насихаттаушы рухани орда.Облыстық тарихи-өлкетану му­зейін­де көпшіліктің назарын бірден көз аударатын қос жәдігер бар. Ол не екен дейсіз ғой?! Біріншісі, жоңғарлар дулығасы, екіншісі шиті мылтық.

Президенттің бес әлеуметтік баста­масының негізінде Қараөзектен Жез­қазған (Қарсақпай) арқылы Астанаға газ магистралін тарту ісі қолға алынып жатыр. Құдай қаласа, таяу жылдары Алаштың анасы Сырдан Елордаға көгіл­дір от барады. Қарсақпай мен Қараөзек. Бірі – Қыр, екіншісі – Сыр. Ноғайлық кезеңіндегі нақышпен айтсақ, бірі – Қырым, екіншісі – Сырым. Екеуі де біздің әулеттің тарихына тікелей қатысы бар өлке. Әулеттің қыс қыстауы – Қараөзек, жаз жайлауы – Қарсақпай-Ұлытау, шыққан тайпасы – Тарақты, оның ішінде Жәші тармағы.

 «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» мақа­ласы аясындағы жүйелі жұ­мыстар бабадан қалған мұраны түгендеп, оны келер ұрпақ үшін баға жетпес қазынаға айналдыруға жол ашты. Өткеннің жәді­герлері жылдар өтсе де, бағалы қасиетін жоғалт­пайды. Қайта бұрынғы мен бүгінгіні таразылау арқылы санамызды жаңғыртуға сеп болады.