Сыр бойы

Қызылорда облысы Жалағаш ауданындағы Мырзабай ахун мазарынан 19-ғасырдағы көне Құран табылды, деп хабарлайды Baq.kz агенттігінің өңірдегі тілшісі.

Бір кездері Шиелі жерінде мешіт ашып, елді тимандылыққа ұйытқан Қален молда болған. Ол кісі жайлы деректер көп сақталмаған. Осы ауданның Ақмая ауылындағы жасы 90-ға таяп қалған Дәрібайұлы Әбілқас ақсақалдың айтуынша, ол Қарнақ медресесінде білім алған екен. Қален молдаға қатысты деректер аз болғандықтан осы кісі айтқан бір әңгімені арқау етпекпіз.

Алтын орданың салтанаты асқан Сығанақ қаласының тарихта айтарлықтай ізі бар. Қазіргі Қазақ мемлекетінің шегіндегі Көк орданың астанасы болған қала орнының өзімен түбі түріктің бәрі сағынысып көріседі десем, асыра айтқандық емес. 2005 жылы Сыр өңірінде өткен «Қорқыт және Ұлы дала сазы» фестивалінде жер-жерден келген, түркі тектес елдерден келген ғалымдар мен өнерпаздардың иегі кемсеңдеп, топырағына тәу еткендігін көзімізбен көрген соң нық сөйлеп отырмыз. Сол Х-ХІ ғасырларда Сығанақ қаласынан қашық емес Нәнсайдың сол жағалауында Күйеутам, Бестам, Жүніс секілді қалалар болған екен.

Тура бір ғасыр бұрын, 1917 жылы 21-28 шілде аралығында өткен тұңғыш жалпықазақ съезінің қазақ тарихы үшін маңызы ерекше. Ел ертеңін ойлаған қазақ зиялылары жиналған съезде келешекте құрылмақ мақсаттағы ұлттық мемлекеттің негізін қалауға бағытталған шешімдер қабылданды.

КСРО-ның алғашқы миллионері Артем Тарасов 70-ке қараған шағында  өмірден өтті. Әзірге оның өліміне не себеп болды, ол жағы ашық айтылған жоқ.

Шиелі ауданының орталығынан солтүстік батысқа қарай 34 шақырым қашықтықта Жөлек атты ауыл бар.  Бұл  ауылды сөз еткенде алдымен осы өлкеде кезінде үлкен бекініс болғанын атап өту қажет. Тоғыз жолдың торабында орналасқан бекіністе Ұлы Жібек жолының бойындағы үлкен базардың бірі орналасқан екен.

Біздің заманымызға дейінгі бірінші мыңжылдықтың орта кезеңінде сақтар мекендеген Шірік Рабат қаласын зерттеген ғалымдар сақтардың мегаполисін тапты. Бұған көне шаһар маңынан көзешілер ауылының табылуы түрткі болған.