Сыр бойы

1929 жылдың 1 шілдесінде «Сыр бойы» газетінің алғашқы саны Қызылорда қаласында 2000 таралыммен шық­ты.

  Жиенғали ТІЛЕПБЕРГЕНОВЖиенғали Ті­­лепбергенов 1895 жылы Ақ­төбе облысы Те­­­мір ауданы бұ­­рынғы №47 ау­ылда дү­ние­ге келген. Он жасында ау­ыл молдасында оқы­­ған. Со­дан кейін Орын­бор­­дағы медре­седе дәріс ал­ды. 1918-1923 жылдарда Қандағаш мек­тебінде мұ­ғалім, Темір уездік оқу бөлімінің инспекторы, меңгерушісі болып қызмет етті.

Өткен ғасырдың 30-шы жылдары дүниеге келген ұрпақтың балдәурен балалық шақтары сұм соғыспен және онан кейінгі қиын уақытқа тұспа-тұс келді. Елдің ауыр тұрмысы мен күйзелген шаруасын көтеруге жалаң аяқ, жыртық тізе, аш құрсақ бола жүріп өскен сол кездегі балалар ерте араласты. Сол бейнетті ұрпақтан аға ұрпаққа айналып елге еңбегі сіңген Сыр бойының абыз ақсақалы болған Сейілбек Шаухаманов ағамыз еді.

Қолыма қалам алып ұзақ ойландым. Нағашы атам Жолдасбек Адаевтың өмір жолын кейінгі ұрпағы бағамдай жүрсін деген ниетпен қағазға түсірдім.

Әдебиетке өз үнімен келіп, жырсүйер қауымды жалт қаратқан Зордан Салықбаевтың да өмірден өткеніне де 30 жыл болыпты-ау. Зордан өзінің ақындық жолға қалай келгені жайлы: ... «Баяғыда бір қазақ: «Өлеңнің бес-алты ауыз арқасында, қыздардың болдым таныс бәрімен-ен», – деген екен.

Бұл әңгіме «Мың бір түндікі» ме, әлде Тәжі-Махал елінен бе екен, әйтеуір тыңдағанға қызық. Мейлі, қайдан болса да, бізге айтқан адамның аты емес, сөзі керек.

Елбасы жариялаған «Рухани жаңғыру» бағдарламасы шең­берінде А.Байтұрсынұлы атындағы Қостанай мемлекеттік уни­верситеті «А.Байтұрсынұлы ізімен: Орынбор кезеңі» атты ғылыми-танымдық экспедиция ұйымдастырып, ұлы тұлға бас-аяғы 20 жылдай тұрған Орынбор шаһарына сапар шегу мүмкіндігі туды. Бағдарлама басталғаннан ойға алынған ша­р­уа биыл сәуір айында университет ректоры Алма Досжанова ханымның қолдауымен жүзеге асты.

 Омар Хайям (1048–1131) – оның ғалымдығының жоғары деңгейін анықтаған «ходжат үл-хақ», «ходжат үл-ислам», «хакиме джаһан» деген тағы да басқа лақап аттарымен танымал Селжұқтар билігі кезінде ғұмыр кешкен парсы жұртының ойшылы, философ, математик, астроном, рубайшы.

 Қазақстанның халық жазушысы Әбділда Тәжібаевтың 110 жылдығына арналған кеш осылай аталды. Жаңақорған ауданындағы «Арман» кенттік мәдениет үйіндегі жиынға оқырман қауым көп жиналды. №1 кенттік кітапхана кіре беріс фоеден бастап сырдың сыршыл ақынының кітап көрмесі ұйымдастырылып, Ә.Тәжібаевтың өмір жолы мен шығармашылығына арналған бейнебаяны көрермендерге ұсынылды.

Биыл құрылғанына 90 жыл толатын Қазақ республикалық лепрозорийі туралы кітап жазуды қолға алғанда тарих үшін баға жетпес құнды дерекке кезігерімізді ойлаппыз ба... Аурухана мұрағатынан Алаш қозғалысының қайраткері, дәрігер, ұстаз, ғалым Халел Досмұхамедовтің ұлы Әділхан Халелұлы Досмұхамедов туралы деректерді таптық. Ол осы мекемеде он сегіз жыл қызмет істеген екен.