Сыр бойы

Өткен жылы ғана облыс орталығы болған қасиетті Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде Ш.Айтматов пен Қ.Мұхамеджановтың 90 жылдық мерейтойларына орай халықаралық форум өтті.

Қазалы қаласында көне тарихтың куәсін­дей ғимараттар бар­шылық. Солар­дың бірі қайта жөн­­деуден өткізілген рес­­публикалық са­нат­тағы архи­тек­туралық ес­керткіш – Нұралы ме­шіті. Бұл мешiттi 1915 жылы саудагер Мүрәлiм Меркемалов қыш кiр­­пiштен сал­ды­рыпты. 

Қазақ әдебиеті мен театрының тарихында драматургия жанрының  профессионалдық тұрғыдан  қалыптасып  өсуіне, толысып  кемелденуіне, әлемдік сахна кеңістігінен орын тауып-өрістеуіне өлшеусіз  зор  үлес  қосқан  атақты драматург-жазушы, аудармашы, сыншы, қоғам қайраткері Қалтай Мұхамеджановтың  туғанына биыл  90 жыл толып отыр.   

Мемлекет басшысы Н.Назарбаевтың халыққа жариялаған дәстүрлі Жолдаулары мен бағдарламалық  мақалалары ішкі құрылымы мен мазмұны жағынан да бір-бірімен үндес, әрі сабақтас. Соның бірі - Елбасының жуырда жарияланған  «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы.

  2019 жылы ХХ ғасырдың ең үздік жазушыларының бірі, Нобель сыйлығының иегері (1954 ж) Эрнест Хемингуэйдің еш жерде жарияланбаған екі әңгімесі жарыққа шығады. Бұл туралы Associated Press агенттігіне автордың әдеби мұрасына иелік ететін Майкл Катакис хабарлаған. 

 Бәріміз де жаратушы жалғыздың құзырындамыз. Болашағын болжап білген пендені көрмеппін. Асыл әкемді есіме алған сайын бала күннен санама сіңіп, ой түкпірінде сартап болған әйгілі «Қарға» жырының кіріспесіндегі бір ауыз сөз есіме түсе береді. Біздің елдің шанбандоз жыраулары қалың топта осы жырды қақсай жырлап отырып «Біреудің ажалы су, біреуге оттан Кейбіреу майып болған бір апаттан» деп мақамдатып қайырғанда үлкендер жағы көздерін жасқа малшып отырушы еді. Мен осы сөздің астарын кейін түсіндім...

Талайлар жыр арнап, талайлар сағынышпен естелік жазып, ағалап еске алып жүрген Сыр азаматы Нұрлыбек Ерназарұлы Жүнісов менің туған ағам еді.Өзім оқыған естелік дүниелердегі «Мен ана азаматқа еліктеп едім, мен мына азаматқа еліктеп едім, менің өміріме, болашағыма мына ғұламаның ықпал, әсері мол болып еді» дегенді еске аламын да ішімнен «Маған ықпал жасаған, мен еліктеген жан – өзімнің Нұр-ағам ғой» деймін. Иә, шындығы да осы, ақиқаты да осы. Менен мүшел жас үлкен Нұр-ағам тек менің ғана емес, біздің ауылдың бар баласының еліктеп, ұқсауға тырысып құрметтейтін азаматы еді.   Алланың жазуы ғой, оның өмір соқпағы ерте үзілді, мына тіршілікке ынтық жүрегі ерте тоқтады.

Шетелге шыққанда жақындарыңыздың «Сыйлық алуды ұмытпа!» деген сөзін жиі еститін шығарсыз. Ал Сырға келген меймандар естелікке қандай зат алып кетеді, көз жауын алар кәдесыйларды қайдан алуға болады? Көптің көкейінде жүрген сан сауалға жауап іздеген едік.

Халқымыздың ежелден келе жатқан салтымен ұтымды уәжбен ұйқас өріп, сөз қағыстыруға келгенде жүрегінің түгі бар, екі иығында қолдап тұрар пірі бар арқалы ақындары қарап қалсын ба, әрқайсысы бір-бір елдің атынан айтысқа шығып, алдарына жан салмаған ғой, жарықтықтар.

Өнерсүйер қауым Ақан серінің «Балқадиша» әнін жақсы біледі. Бұл туынды күні бүгінге дейін өз маңызын жоғалтпай, шырқалған сайын тыңдаушысын елітіп әкетеді.