Сыр бойы

 

Өмір керуен деп жатады. Ол жылжыған сайын әр пенденің оның қарапайым заңдылығына бағынуға тиіс екенін ұғынғандай боласың. Мұндайды әдетте біреудің алдындағы «парыз», «қарыз», «жауапкершілік», қажет десеңіз «міндет» деген ұғымдармен байланыстыруға болады.

Дана жұртымызда «Көршіні Құдай қосады» деген сөз бар. Біз биылғы көктемде жаңа орынға көшіп келдік. Салт жөнімен ерулік беріп, көршілермен етене араласып кеттік. Жалпы, қоныс тойын жасаудағы ең әуелгі ниет – көршілермен танысу болған. Осы дәстүрді біз де дария жағасындағы Демесінов  көшесіндегі 60 пәтерлік үйге көшіп келген кезде жасаған едік. Ол ұлтымыздың ұлттық мерекесі – Әз-Наурыз мерекесімен тұспа-тұс келген болатын.

Шын мәнінде «Рухани жаңғыру» дегеніміз не? Рухани жаңғыру ұғымының ізгі, жарқын, сәулелі ұғым екеніне дау жоқ. Бұл жобаны біреулер кезекті жолдау деп, ал кейбірі жаңа өзгеріс деп түсінеді. Рухани жаңғыру – бабалар үнін ұмытпай, ұлт құндылығын, ұлт сана-сезімін жаңғырту. Бағдарлама аясында санамызды дамытып қана қоймай, тарихқа қол соза аламыз.

Қасиетті Сыр елінде Қорқыт атадан бастау алатын рухани құндылықтардың мол қазынасы бар. Алайда, соның бәрін халық кәдесіне асып жатыр деп айту қиын. Міне, сондықтан да ел ішінде ұмытылып бара жатқан мәдени мұрамызды қайта жаңғыртып, келешек ұрпаққа табыстау мақсатында облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы тарапынан «Жыр мұра» жобасы ұсынылып, аталған жоба өз жұмысын бастады.

1. Таным-тағылымТүріліп түн, алаулап таңы атады,Күн нұрына бөленіп жер жатады,Сәулесімен оятқан тіршілікті,Жалқынына сыйдырып, ол батады.

Бүгінде аймақтағы өнер ұжымдары алыс-жақын шетелге де шығып, Сыр елін танытып жүр. Соның бірі, онжылдық тарихы бар «Ақмешіт» фольклорлық ансамблі. 12 өнерпаздан құралған ұжым сәуір айында ғарышкерлер күніне орай Мәскеудің Кремль сарайында өткен шарада өнер көрсетсе, өткен жылы Лондонның «Victoria Embankment Gardens» саябағында өткен Наурыз тойына қатысып, екі бірдей концерт қойды. Осылайша, өнерпаздар Ұлыбритания аспанын Дәулеткерейдің «Көрұғлы», Ықылас­тың «Жезкиік», халық күйі «Ел айрылған» сынды шығармалары мен әлемдік классикалық туындылар және жыр-термемен көмкерді. 

Қазіргі таңда өзгеруге талпынған жандар мен өзгертемін дейтін семинарлар көбейді. Әрине, жаңалыққа ұмтылудың еш сөкеттігі жоқ. Алайда көп нәрсенің тетігі тек қана өзімізде екенін түсінбейтініміз қиын.

Қызылқұм мен Қуаңның тоғысар тұсындағы, бұйра құмға ілігер қабақ  Бекет құмының етегіндегі, есігі шығысқа қараған, керегесі он екі қанат, бүтін шапқан арысы шаңырақты биіктете көрсетіп, ақшаңқан туырлығы мен мұндалап тұратын, үйдің ішіндегі бау-шуы көздің жауын алардай келісті, ісмер бәйбішенің қолынан шыққанын айшықтайтын дө­дегелі қазақы үйдің іші игі жақсылар бас қосатын орда секілді еді.

 Ертеде дала кезген жолаушы жол үстінде келе жатып, қақпан құрып жүрген адамды кезіктіреді. Амандасып жөн сұрасқаннан кейін «Үйіме қонақ бол, осы жерден алыс емес, ертерек бара бер, мен қазір жетемін» деп өзі қалып қояды. Үйі «мың торғай қамаса, бір торғай тұрмайтындай» жұпыны, шұрық-тесік күйде екен.