Сыр бойы

Елімізде экономиканың экспорттық-шикізаттық даму түрінен инно­вациялық дамуға көшу бағыты алынғаны баршаға мәлім. Бүгінгі күні инновациялар ұлттық экономикалардың және қоғамның әл-ауқаты деңгейінің тұрақты дамуының көрсеткіші ғана емес, сонымен қатар жаһандық бәсекенің маңызды факторына айналған. «Инновациялық сын-тегеурін» әлеуметтік, экономикалық және саяси маңыздылығына байланысты елдің ұлттық мүдделерін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін күшті зияткерлік әлеуетті талап етеді. Көптеген әйгілі зерттеуші-ғалымдардың ойынша, инновациялық экономиканы құру – ұлттық бәсекеге қабілеттіліктің басты факторына айналуы тиіс.

Облыс әкімінің орынбасары Серік Қожаниязовтың төрағалығымен Сырдария ауданындағы "Шаған-Жер" ЖШС егіс алқабында "Дала күні" тақырыбындағы семинар-кеңестің пленарлық мәжілісі өтті.

 Ол 1909 жылы Қармақшы ауданына қарасты №1 ауыл­дық кеңесі, қазіргі Қызылтам елді мекенінде өмір­ге келген. Соғысқа дейін Жосалы меха­никалық зауытында темір ұстасы болып еңбек еткен. Көзі тірісінде әкеміздің ай­туын­ша, Жосалы меха­ни­ка­лық зауытының стра­те­гия­лық мақсаттағы соғыс жабдықтарын шығаратын өн­діріс орны болуына бай­ланысты, әдепкі лектегі әскерге шақырылғандардың қата­­рынан оны босатады. Деген­мен, ол бірнеше зауыт жұмыскерлерімен бірге қайта-қайта соғысқа сұранып 1942 жылдың 15 маусымында майданға аттанады. Орынбор облысындағы Тоцкий жаттығу полигонында қысқа мерзімді әскери оқу-жаттығудан өтіп, әрі қарай соғысқа аттанған. Бірнеше ұлттың өкілдері жұмыс істейтін зауытта ең­бек ете жүріп, орыс тіліне машықтанған нағашы әкеме оқу-жаттығудың үздігі ретінде, 357 атқыштар дивизиясы, 1190 атқыштар полкі командирінің бұйрығымен ефрейтор әскери атағы беріледі.

 Кеңестік кезеңде құт қонған қарт Қаратаудың баурайын жайлаған Жаңақорған топырағынан 13 Социалистік Еңбек Ері шықты. Солардың бірі сонау зұлматты жылдары  ақтылы қойды  ұрыға қақтырмай, қасқырға тарттырмай, жыл сайын отардан отар туындатып, төл түлігімізді төскейге толтыруға зор үлес қосқан шопан  Орынбай Бидашев еді.

 Әке есімі әркімге де қымбат. Мен үшін де әкем қасиетті де қымбатты жан. Анамнан екі жасымда айырылған маған одан асқан мейірім иесі, қымбат асыл адам болған жоқ.

 Бұрын ауыл көшелерінде қаз­дай тізіліп келе жатқан шалдарды көргенде жаяу былай тұрсын, көлік тоқтай қалып сәлем беретін.Қазіргі біз бір-бірімізге алыстан амандасамыз. Жылы жаққа қайтқан қаздардай шалдар да көрінбейді.

 Ол 19 жасында өзі сұранып, майданға аттанған. Намыс пен күш-жігер қамшылыған қазақ баласы 1941 жылы Воронеж қаласындағы офицерлер курсында әскери дайындықтан өтеді. Содан тұп-тура бес жыл соғыстың бел ортасында жүріп, жеңісті жақындатқан. Сарбаздың алдында екі таңдау тұрады: берілу не қалайда беріспеу. Ол азапты болса да соңғысын таңдады, азаматтық борыш, перзенттік парызға адалдық танытты, абыроймен елге оралды. Бұл Ұлы Отан соғысының қайтпас қайсар сарбазы Кеңшілік Жылқыбаев еді.

 ...Дүниеге келер бір рет,Дария кеуде, тау мүсін.Құрыштан құйған құдірет,Қарттарым аман-сау жүрші, – деген жыр жолдары жүрегімізге мәңгілікке жазылып қалған. Осындай, дария кеуде, тау мүсінді тұлғаның бірі де бірегейі, Ұлы Отан соғысына қатысып, ерлігі үшін «Қызыл жұлдыз» орденімен марапатталған, текті әулеттің тұяғы – Жүсіпбек  Әмірбекұлы Пұсырманов көзі тірі болғанда 100 жасқа келер еді. Ажалға қимас асыл жанның ұрпақтары үшін жасаған ұлағатты істерін, адами бітім-болмысын біреулер білсе, біреулер білмес.

 Биыл жанқияр ерлік пен елдіктің рухы өрлеп, Жеңіс жалауының желбірегеніне 73 жыл толды. Тәуелсіздік тұғырының берік, еңсеміздің биік болуы – осы жеңістің арқасы. Ел шетіне жау тиген шақта қолына қару алып, қан майданға аяқ басқан жауынгерлер қашанда құрметті. Батырлық үлгісін көрсете білген Тәнеш Оразов та – сұрапыл соғыстың куәгері. Қаһарлы Манштейн армиясының жолын тежеген жауынгер, ел амандығы үшін аянбай тер төккен абыз ақсақал бүгінде 95 жасқа қадам басты. Кейіпкеріміз туралы әңгімені сәл әріректен бастасақ.

 Белгілі азамат Қасқыр Наметша сонау қазан төңкерісі басталған өткен ғасырдың 1917 жылы дүниеге келген. Сол өкіметтің тар жол, тайғақ кешкен тағдырымен біте қайнасып, кейін қазақ елінің тәуелсіздігін көру де бұйырды. Сүлейлердің отаны Қармақшының Өндіріс ауылында туған оған Тұрмағамбет ақынның өзі Шахнама деп азан шақырып ат қойған деседі. Шамасы, сол уақытта шайыр Фердауси шығармасын көкірегінде тербетіп жүрсе керек. Бірақ  жеңгелері баланы пысықтығына қарап Қасқыр деп атап, ақыр аяғында құжатқа да осылай жазылыпты.