Сыр бойы

Елімізде Салық кодексіне енгізілген бірқатар өзгерістер қолданыла бастады. Алайда, бұл өзгерістер туралы білікті мамандар түсіндірме жұмыстарын жүргізбесе, жергілікті жердегі сала қызметкерлеріне түсіну оңайға соқпайды. Облыстық әкімдіктің мәжіліс залында Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті кәсіпкерліктің жеке түрлеріне салық салу басқармасының басшысы Гүлмира Смағұлова бастаған мамандардың қатысуымен өткен семинар осы мақсатта ұйымдастырылған болатын. Семинарда Г.Смағұловамен қатар оңалту және банкроттық басқармасы басшысының орынбасары Айжан Бозаева, осы басқарманың бас сарапшысы Балғын Ханділдә, өндірістік емес төлемдер басқармасының бас сарапшысы Дархан Бейсенәлиев жергілікті мамандарға салық заңнамасындағы өзгерістер туралы айтып берді. 

Комитет мамандары тү­сін­діріп өткендей,  2020 жылғы 1 қаңтардан бастап, 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін бірқатар отандық салық төлеушілер са­лық төлеуден босатылды. Бұл – Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған Жолдауында  микро және шағын бизнесті үш жылға табыс салығынан босату туралы тапсырмасы бойынша қолға алынған шара. Ол шағын және орта бизнес өкілдерінің салық жүктемесін жеңілдету мақсатын көздейді.

Заңнамаға сәйкес микро­бизнес – 15 адамға дейінгі жұ­мысшысы бар және жылдық табысы 30 мың АЕК (79 млн теңге) дейінгі жеке кәсіпкер. Ал шағын бизнес – 100 адамға дейінгі жұмысшысы және 300 мың АЕК (795 млн теңге) жылдық табысы бар жеке кәсіпкер мен заңды тұл­ға. Табысқа салынатын са­лық – заңды тұлғалар үшін кор­поративтік табыс, жеке кә­сіпкерлер үшін жеке табыс, шаруа немесе фермер қожа­лықтары үшін бірыңғай жер салығы. Сондай-ақ оңай­ла­тыл­ған декларация негізінде ар­наулы салық режимі – (АСР) қызметін жүзеге асы­ратын кә­сіпкерлер үшін әлеу­меттік салық. Барлық қалған салықтар мен төлемдер мін­деттемелер туындаған кезде төленеді. Бұл ретте, салық төлеуден босату арнайы са­лық режимдерін (АСР) қол­данатын шағын және шағын кәсіпкерлік субъек­тілеріне қол­данылады.

Салық кодексіндегі өзге­ріске сай, патентті қолдану құқығы бойынша көрсетілетін қызмет түрлерінің (32 қызмет түрі) тізімі жарияланған. Сонымен қатар, 12 түрлі қызметке патентті қолдануды алып тастау қарастырылған.  Мақсат – бейресми еңбек қа­тынасын болдырмау және нақты кірістерді жасыруға жол бермеу. Сонымен бірге, өз­герістер көлеңкелі бизнесті ашыққа шығарып, жалдамалы жұмыскерлерді заңдастыруға бағытталған. Онда жалдамалы қызметкерлерді тартусыз жү­зеге асырылуы мүмкін емес қызмет түрлері бойынша та­быс табуға патент талап етіл­мейді. Мысалы, тәулік бойы сау­да, азық-түлік сату, базар­ларда сауда жүргізу және тағы басқа. Мұнда халықаралық тә­жірибеге сай ұсақ қолөнер­шілерге қойылатын салықтық тәртіп негізінде кірісті қада­ғалауды және жалдамалы жұ­мысшыларды бақылауды кү­шейту көзделген.

Рұқсат етілген тізімге ен­беген қызмет түрлерін көр­сететін кәсіпкерлер салық тө­леу тәртібін өзгертуі керек. Олар 2 түрлі тәртіптің бірін таңдайды, яғни, жеңілде­тіл­ген декларация негізіндегі не­месе тіркелген шегерім пай­даланылатын арнаулы салық тәртібі.

Өзгерістерге сай бірыңғай жер салығын төлеушілер (БЖС) кірістен жеке табыс са­лығын, жер салығын, жер учас­келерін пайдаланғаны үшін төлемдерді, көлік құралдары салығын және мүлік салығын (белгіленген шектерде), әлеу­меттік салықты, қоршаған ор­­таға эмиссия үшін төлем­дерді төлеушілер болып есеп­телмейді. Сонымен қатар, жаңа жылдан бастап тіркел­ген салық заң жүзінде жойыл­ды. Тіркелген салық төлеуші­лер салық салудың басқа режим­деріне көшуге және тіркелген салық салу объектілерін есеп­тен шығаруға міндетті.

Семинарға қатысушылар сондай-ақ оңалту рәсімін қол­дану үшін ақшалай міндет­темелердің мөлшеріне және олардың орындалмау ұзақты­ғына талап қойылмайтыны туралы хабардар болды. Оңал­ту рәсімін қолдануға жеке кәсіпкерлер де мүмкіндік алып отыр. Ал банкроттық туралы іс қозғау үшін кәсіпкерлік су­бъектісіне активтердің ал­дындағы міндеттемелердің тұ­рақты асып кетуі туралы мәліметтер болса жеткілікті. Заң қағидалары кепілді кре­диттер мен әлеуметтік ба­ғыттағы кредиторлар мүдде­лерінің теңгерімін қамтамасыз етеді.

Семинар соңында қаты­су­шылар өздерін толған­дыр­ған мәселелер бойынша сұ­рақтар қойып, тұшымды жа­уаптар алды.