Сыр бойы

Күн сайын емес, сағат сайын сан алуан өзгеріске ұшырап жатқан бүгінгі қоғамда жас ұрпаққа білім берудің жауапкершілігі өте жоғары. Енгізілген жаңа технологиялар, тың әдістер, халықаралық тәжірибелер ұрпақ тәрбиесіндегі міндеттердің салмағын ауырлата түсті. Жаһандық қауымдастықтың бір бөлшегі ретінде өзгерістерге бейімделу – уақыт талабы. Осы орайда облыстық білім басқармасы басшысының міндетін атқарушы Бағдат Бердәулетовпен сұхбаттасқан едік.

– Бағдат Камбозұлы, елі­міз­де «Педагог мәр­тебесі ту­ралы» ар­найы Заң қабыл­данды. Заңның негізгі ба­­­сым­дықтарын атап өт­сеңіз. Ай­­мақ мұғалімдері бұл жа­ңа­лық­ты қалай қа­былдады?

– Әрине, ұстаздар қуаныш­пен қабылдады деп ойлаймын. Себе­бі педагогтардың мәрте­бесін айқын­дап берген Заңда педагог ұғы­мы­ның мәні ке­ңейтілді, кәсіби із­денісі мен біліктілігін арттыруға ба­ғыт­талған тетіктер мен әлеуметтік қолдаулар нақтыланды. Жал­пы 2020 жыл білім саласы үшін екі маңызды құжатты қа­былдаумен ерекшеленеді. Ал­ғаш­қысы – ҚР Білім беру мен ғылымды дамытудың 2025 жыл­дарға арналған бағдар­ламасы болса, екіншісі – «Пе­дагог мәртебесі туралы» Заң.

Заңның негізгі басымдық­тары ре­тінде әлеуметтік қол­дауларды айтсақ болады, яғ­ни барлық педагогтардың са­­па­лық құрамын арттыру үшін 2020 жылы жалақыны 25 про­центке өсіру және 4 жыл ішінде екі есе арттыру көз­делген. Ғылыми педагог ба­ғыттағы магистр дәрежесі бар мектеп мұғалімдері үшін 10 АЕК мөлшерінде қосымша ақы қарастырылды. Білім беру ұйымына алғаш рет келген жас мұғалімге  тәлімгер бекітілгенін де ерекше атап өтуге болады. Сонымен қатар, педагогтарға сынып жетекшілігі және дәп­тер тексергені үшін қосымша екі есе мөлшерде ақы қарас­тырылған.

Заңда мұғалімнің құқықтық қор­ғалуы және оларды кәсіби қызметінен тыс жұ­мыстарға тарт­пау тетігі де ұсынылды, яғни Заң педагогты барлық пара­метрлер бойынша қолдауға бағытталған.  

– Жыл басынан бастап мұға­лімдердің еңбекақысы 25%-ке көбейді. Бұл жұмысқа жаңа қабылданған жас мұға­лімдерге де қатысты ма? Әл­де...

– Педагогтардың айлық жал­ақы­сына қосылатын үстеме Үкімет қаулысына енген өзге­рістерге сай төленеді. Жалақыға қосылатын 25 проценттік үс­теме барлық педагогтарға тө­ленеді. Бүгінде мұғалімдер бе­кітілген үстемесін алды. Бұл жаңадан жұмысқа орналасқан мұғалімдерге де қатыс­ты.

– Биылғы ҰБТ сынағының ал­ғашқы кезеңі өтті. Нәтижесі қандай болды? Жалпы ҰБТ-ға қатысты та­лаптарда өзгерістер бар ма?

– Өзіңізге белгілі, ұлттық тесті­леуге қатыса алатын та­лапкер 4 рет тест тапсырады. Қаңтар, наурыз, маусым, та­мыз айларында сынақтар өт­кі­зіледі. Мемлекеттік білім беру грантына қатысу үшін оқушылардың маусым айын­дағы сынағы есепке алына­ды. Алғашқы қаңтар айын­да­ғы сынақ аяқталды. Облыс бо­йынша жоғары оқу орын­да­рына ақылы негізде түсу үшін қаңтар айында ҰБТ-ға жал­пы 4937 оқушы қатысты. Қорытынды бойынша орташа бал 75-ті құрады. Осы ретте айта кетуіміз керек, биылдан бастап  бірыңғай тестілеу кезінде ұя­лы телефон, шпаргалка және тағы басқа заттар табылған жағ­дай­да тестке мүлдем қатыс­ты­рыл­майды.

– Облыста жеке балабақ­ша және жеке мектептер саны қанша? Олардың қызметінің артық­шылықтары қандай?

– Қазіргі білім беру бағы­тында жеке мектептердің үле­сін көбейту маңызды. Мем­ле­кеттік-жекеменшік әріп­тестік аясында салынып жат­қан мек­теп­тердің де саны артып келеді. Бүгінде облыста 412 жеке­меншік балабақша және  5  жекеменшік  мектеп  жұмыс жа­сайды. Жекеменшік балабақ­шаларда 26 мың бүлдіршін тәр­биеленуде, жекеменшік  мек­тептерде  900  оқушы  білім алу­да.

Осы ретте мен халыққа мына мәселені түсіндіре кеткім келеді. Жеке сектордағы білім ошақтарының барлығы бірдей балаларды мемлекеттік білім беру стандартымен оқытады. Жеке балабақшаларда ата-ана­лардың сұраныстарын қанағат­тандыру мақсатында білім, өнер, спорт бағытындағы үйір­мелер жұмыс жасайды. Со­нымен қатар, балаларды тасы­малдау мәселесі шешілген. Бү­гінгі күні 106 жекеменшік ба­ла­бақша тасымал көлікте­рімен қамтылған. Ал, жеке мек­тептерде құрылтайшы бекіткен  мектеп жарғысымен айқын­дал­ған жылдық күнтізбелік оқу кестесіне сәйкес оқу-тәрбие про­цесі күні бойы жүргізілуі мүмкін. Түске дейін  сабақ про­цесі жүргізілсе, түстен кейін пәндерді тереңдету, қосымша білім беру бағдарламаларын игеру, үй тапсырмасын орындау мүмкіндігі қарастырылады. Тип­­тік оқу жоспарларын таң­дау­да академиялық  еркіндік бе­ріл­ген.

– Жерлесіміз, Сенат депу­таты Мұрат Бақтиярұлы ба­лабақшада тек ана тілін үй­ретуді ұсынды. Педагог ре­тінде сіздің пікіріңіз қандай?

– Әрине, Мұрат Бақтияр­ұлы­ның балабақшада тек ана тілін үйрету ұсынысына қар­­сылығым жоқ. Алайда, ба­ла­­­бақшалардағы ұйым­дас­­­тырылған оқу әрекеті «Мек­теп­­ке дейінгі тәрбие мен оқыту­дың мем­лекеттік жалпыға мін­­детті стан­дартына» және «ҚР Мек­тепке дейінгі білім беру­дің үлгілік оқу жоспарына» сәй­кес жүргізіледі. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу жоспарында қазақ тілі (орыс тілінде оқытылатын топтарда), орыс тілі (қазақ ті­лінде оқытылатын топтарда), шет тілін оқыту көрсетілген. Бұл жас­тағы балалардың физио­логиялық ерек­шеліктеріне сәй­кес қабылдауы жоғары.

Қазір цифрлы қоғам дәуі­ріндеміз. Ғылым тілімен айтсақ, біздің қоғамда «Z»  ұрпақтар са­бақтастығы қалыптасып ке­ле жатыр. «Х, Ү»  дәуірі ұр­пақ­тарының  өз ерекшелігі бол­­­са, «Z»  терминінің ерек­ше­­лігін  «Цифрлы адам» бала­масымен қарас­тыруға бо­ла­ды. Біздің балаларымыз цифр­­­ландырылған, ақпарат­тан­дырыл­ған дәуірде өмір сүруде. Олар үшін барлығы жеткілікті.

Сондықтан көп тіл білген бала­лардың мүмкіндігі де кең екендігін қоса кеткім келеді. Әрине, әрбір ата-ананың өз таңдау құқығы бар екенін де айтуға тиіспіз. Десе де, за­манауи білім нарығынан қалып қоймас үшін үнемі дамып отыруымыз керек.