Сыр бойы

 Бүгінде оқимын, білімін тереңдетемін дегендерге барлық жағдай жасалған. Еліміз тәуелсіздік алғалы қаншама жастар алыс-жақын шетелдерде білім алуда. Әсіресе, “Болашақ” бағдарламасымен оқуға түсіп, біліктілігін жетілдіріп жүргендер жетерлік. Деректерге сүйенсек, аталған бағдарлама аясында 1993 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін он мыңнан аса стипендия тағайындалыпты. 

Осының негізінде әлемнің озық университеттерінен дәріс алған бәсекелестікке төтеп бере алатын білікті мамандар дайындалуда. Қазіргі күні осы бағытта көбіне АҚШ, Ұлыбритания мен Еуропаның елдеріне таңдау жасайтындар қатары көбейген. Шетелде оқу мүмкіндігіне ие болған сондай жандардың бірі – жерлесіміз Құралай Ахметова.

– Ең алдымен өзің жайлы айтып өтсең...

– Мен Шиелі ауданының тумасымын. 2007 жылы Алматы қаласына арманымды арқалап келіп, әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің филология факультетіне қазақ тілі мен әдебиеті мамандығы бойынша оқуға түстім. Оны 2011 жылы тәмамдап, 2012 жылы өз мамандығым бойынша магистратураны жалғас­тырдым. 2011 жылдан бастап “Викибілім" қоғамдық қорында, яғни қазіргі "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қорында жұмыс істеймін.

–  Қазір қай университетте, қандай мамандық бойынша білім жетілдіріп келесің? Шетелдік оқу жүйесінде қан­дай ерекшелік бар?                

–  “Болашақ” бағдарламасы бойынша 2017 жылы Ұлыбри­танияның  Глазго қаласындағы Strathclyde университетіне түс­тім. Онда “медиа және ком­му­никация” мамандығын иге­­­­­ру­­­демін. Бұл ­университет медиа саласын оқыту бо­йынша Ұлыбританияның он­ды­қ тобына кіреді. Оқу жүйе­сіне келер болсам, студент мұғалімді не мұғалім студентті іздеп жүрмейді. Барлық сабақ кредитті технология негізінде электронды онлайн түрде өтеді. Сондай-ақ, дайындаған жұмысың міндетті түрде көшір­­­меден өткізіледі. Яғни, студенттің жұмысы интернеттен не басқа құралдардан көшіріп алма­ғандығы тек­се­рі­леді. Сіл­темені дұрыс бере білуің керек. Осы тұсы маған қатты ұнады. Өйткені, өзіңнің таза еңбегің бағаланады. Сонымен бірге  мұнда студенттің сыни көзқарасына жоғары баға береді. Кітапханаға да барып уақыт жоғалтпайсың. Кітаптың  барлығы дерлік электронды. Себепсіз сабақтан қалуға да болмайды. Әсіресе, шетелдік студенттерге. Себебі, бізге виза оқу үшін берілгендіктен, бар­лығы бақылауда. Ереже сақталмаса, елден шығарып жібереді.

– Басқа елге барғандағы басты қиындық не? Қазіргі  қоғамда шетелге барсаң, ақ­шаны молынан табасың, жұ­мыс көп, жақсы өмір сү­ру­ге мүмкіндік жоғары деген көзқарас бар. Бұл қан­ша­лықты рас?

– Ең басты қиындық – тіл. Тілді қанша біліп келдік дегеннің өзінде жергілікті тұрғын­дар­дың сөйлеу диа­лек­тісіне бір­шама уақытқа дейін үйренісе алмадық. Келе-келе құлақ үй­ренді. Ал, шет елде шалқып өмір сүресің деген пікірге мен қарсымын. Бұл жақта ешкім тамағын тосып, үйін дайындап күтіп отыр­майды. Жеке өз басым мем­лекеттің қолдауымен оқып жат­қандықтан, мені еліміз стипендиямен қамтамасыз ете­ді. Жұмысқа тұру мәселесіне келсек, бәсекелестік жоғары. Міндетті түрде виза керек, онсыз ешкім қабыл­дамайды. Сондай-ақ, жай ғана мықты болу жеткіліксіз, білімің жоғары болу қажет. Сонда ғана үлкен компанияларға тұруға болады. «Оңай жолмен ақша табамын» деу қате. Мұнда да жұмыссыздар бар, ұры-қары да жүреді. Үйі жоқ, салы­ғын төлей алмай жүргендер де жеткілікті. Лондон – үлкен қала, әрі қымбат. Сондықтан да «шетелге барсам, шекем шылқи кетеді» деген жаңсақ ойдан аулақ болған жөн.

– Ол елде қандай ерек­шелік бар? 

– Мұндағы халық өте сыпайы. Олардың кезекке тұру мәдениетінің өзі жоғары. Бір-бірімен дауласып жатпайды, кезекке сағаттап тұруға дайын, сондай төзімді. Оған қоса үнемшіл келеді. Мәселен, жаз бойы жаңбыр жауатындықтан, ондағы тұрғындарға бақшасын сумен суаруға рұқсат жоқ. Суарған жағдайда айыппұл төлетеді. Қоқыс қалдықтарының өзін қайта өңделетін, өңдел­мейтін деп бөліп тастайды. Бізде супермаркеттерге бар­ғанда тегін пакеттерді молы­нан алып жатамыз. Бұл жақта сатылатындықтан, әр­кім өзі үйінен алып барады. Ысырап­шыл­дық жоқ, пакет­­­терді әбден тозығы жеткенше пайдалануға тырысады. Айтпақшы, ағыл­шындар қазақ­тар секілді шай ішкенді жақсы көреді. Тіпті, бестің шайын ішеді. Тағы бір ерекшелік туристік аймақ болған соң, турис­терге жақсы жағдай жасалған. Мемлекетке қарайтын музейлерге кіру тегін. Музейдің түр-түрі бар. Табиғат, діндер, полиция, ойыншықтар мұражайы кездеседі.  Кез келген заттың музейін табуға болады. Айта кететін жайт, мүгедек  жандарға да қолайлы жағдай қарастырылған. Мысалы, менің группаласым бар. Аяқ-қолы жұмыс істемейді, қолының ұшын ғана қимылдата алады. Бізбен бірдей толыққанды магистратура оқиды әрі спорт тілшісі болып жұмыс жасайды. Бұл дегеніміз – мүмкіндігі шектеулі жандардың, оқуына да, жұмыс істеуіне де еш кедергі жоқ екендігін көрсетеді. Жалпы айтқанда, оларға көп жерде жеңілдіктер беріледі.

– Олар біздің ел жайлы біле ме?

– Барлығы біледі деп айта алмаймын. Кейбірі қазақ елін Кеңес Үкіметінің құра­мын­дағы ел деп білсе, енді бірі талантты әнші Димаш Құдай­бергенов арқылы танып жатады. Біздер елден жырақ жүрген соң, көпшілік ортада өз еліміз жайлы мақтанып айтып жүреміз. Өйткені, салыстырмалы түрде алсақ, ағылшындар қанша жерден империя болса да, біздің қазақ ұлты секілді салт-дәстүрін, мәдениетін сақ­тамаған, дәстүрге бай халық емес. Осы тұрғыдан келгенде біздің еліміз алда. Оны біз мақтан тұтамыз, жүрген жерімізде жұртқа таныстырып отырамыз.

– Елге оралғаннан ке­йін­гі мақ­сатыңыз қандай?

– Биыл тамыз айында оқуым­ды тәмамдаймын. Басты мақсат – аман-есен оралып, елге қызмет көрсету. Үйренгенімді, білгенімді, ойға түйгенімді өзге­лерге үйрету. Шарт бойынша, бұрынғы жұмысыма келіп, бес жылға дейін жұмыс жасауым керек. Бастысы, оқыған-тоқығанымды игілікті іске асырсам болғаны.

–       Әңгімеңе рахмет.

Әңгімелескен

Мейрамгүл ДАУЫЛБАЙҚЫЗЫ.

«Сыр бойы».