Сыр бойы

Елбасының «100 нақты қадам – Ұлт жоспарында»  денсаулық сала­сы дамуының маңызды бағыттары айқындалып,  медициналық көмектің сапа­сы мен қолжетімділігін арттыру, халық денсаулығына ортақ  жауапкершілік және  салауатты өмір салтын қалыптастыруды насихаттау бастамалары нақтыланды.  Бұл бағытта аймақта да ауқымды жұмыс бар. Медицина қызметкерлерінің кәсіби мерекесі қарсаңында облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Ақмарал Әлназаровамен сұхбаттасып, сала­ның даму деңгейін саралаған едік.

– Ақмарал Шәріпбайқызы, ден­саулық сақтау әлеуметтік салалар ішін­де күрделісі екені белгілі. Десе де біздегі жетістікті қалай бөлі­сер едіңіз?..

– Иә, жыл сайын денсаулық сақ­тау са­ласында алдыңғы қатардағы тех­но­логияларды енгізуге, материалдық-тех­ни­калық базаны күшейтуге, про­­­фи­лактикаға, науқастарды диаг­нос­ти­калау мен емдеуге бағытталған қаржы көлемі ұлғаюда. Осындай қамқорлық біздің өңірімізде де нақты көрініс тауып отыр. Мәселен, облыста са­ланы қаржыландыру соңғы 5 жылда 26,7 процентке артып, 2017 жылы 44,04 млрд теңгені құрады. 2013 жылы бұл көрсеткіш 34,8 млрд теңге болатын. 2016-2019 жылдарға ар­налған «Денсаулық» мемлекеттік бағ­дарламасына сәйкес облыс әкімдігінің іс-шаралар жос­пары әзірленді. 2016 жылы аталған бағдарлама шеңберінде өлім-жітім себеп­терінің 52 процентін құрайтын аурулардың жә­не демографияға әсер ететін 5 негізгі нозология бойынша жол картасы әзір­леніп бекітілген болатын. Былтыр мен биыл аталған жол картасына өзгерістер мен қо­сым­шалар енгізілді. Осыған орай, барлық 5 бағыт бойынша бірінші деңгейде бастапқы меди­ци­налық санитарлық кө­мек көрсету (БМСК) ұйымдарында бар­лығы 89 бейін­ді кабинет ашылып, 3 деңгейлі көмек көрсету жүйесі құрылды. Ауыр экстрагенитальді аурулармен босанғандар мен жарақаттанғандарға, инсу­льт алған науқастарға оңалту жұмыстарын жүргізу мақсатында реа­билитациялық және қай­та қалпына кел­тіру бөлімшелері ашылып, барлық ау­дандық ауруханаларда аудан­аралық травматологиялық бөлім­шелерді меди­циналық құрал-жаб­дықтармен жаб­дық­тау жұмыстары жүр­гізілуде.

– Соңғы уақытта бірқатар орталықтардың ашылғаны белгілі. Олар медициналық қызмет сапасын арттыруға қаншалықты әсер етуде?

– 2016 жылы облыста оф­таль­мохирургиялық орталық ашыл­­ды. Осы орталыққа жер­гілікті қаржы есебінен ота санын 2 есеге өсіруге мүмкіндік беретін, жалпы құны 90 млн теңгені құрайтын жоғары диаг­ностикалық құрылғы сатып алынды. Аймақта алғаш рет аталған орталық базасында глаукомды кабинет ашылып, 2000-нан аса науқас есепке алынып, сауықтырылды.

Өткен жылы облыстық медицина орталығы базасынан қант диабетімен ауыратын нау­қастарға мамандандырылған көмек көрсететін «Диабет орта­лығы» ашылды.

Соңғы 5 жылда өңір кар­дио­­­­­хирургтары жүрек-қан та­­­­­мыр­­­­­лары­на және миға 2300 -ден аса ота жасады. 2016 жы­­лы Қазалы теміржол ау­ру­ха­­насы базасында Байқоңыр қа­­ласы және Арал, Қазалы, Қар­­мақшы аудандарының тұр­­ғын­­дарына ауданаралық ней­­ро­инсульт орталығы жұ­мы­­сын бастады. Сонымен бірге Қазалы аудандық ауру­ха­насы базасында инсультпен сыр­қаттанатын науқастарды әрі қарай оңалту бөлімшесі және №3 қалалық емханасы базасында нейрооңалту орталығы ашылды. Осының не­гізінде соңғы бес жылда ашық жүрекке ота жасау 48,3 про­центке, тамырды эндопротездеу бойынша оталар 6-ға, ней­рохирургиялық оталар 2-ге өсті.

–Ана мен бала саулығын сақтау бағытында қандай жұмыстарды айтар едіңіз?

– Жүкті әйелдер мен жаңа бо­­сан­­­ған аналарға медициналық көмек көрсетуді жақсарту үшін бес жыл ішінде 350 төсек- орынға арналған облыстық перинаталдық орталық, 350 төсек орынға арналған облыстық балалар ауруханасы және Талсуат кентінде 50 төсектік республикалық оңалту орталығы салынып, іске қосылды. Облыс­тық перинаталдық орта­лығында ауыр патологиясы бар әйелдерге арналған 30 төсектік босанғаннан кейінгі оңалту бөлімшесі жұмыс жасайды. Бірінші деңгейдегі стационар дәрігерлері арасында оперативті техниканы игерген мамандардың үлесін арттыру бойынша біршама жұмыстар жасалып, ота жасайтын аку­шер-гинекологтардың үлес сал­мағы 45 проценттен 67 процентке артты. Атқарылған жұмыс­тар­дың нәтижесінде нәрестелер өлі­мі 41,2 процентке азайып, өткен жылы ана өлімі тіркелген жоқ.

– Тұрғындардың меди­ци­на­лық қызметке қол­же­­тім­ділігін қамтамасыз ету үшін денсаулық сақ­тау мекеме­лерінің инфра­құры­лымын жетіл­­діру, яғни, мықты ма­териалдық-техникалық база қажет екені белгілі...

– Әрине, материалдық-тех­ни­калық база сай бол­майынша жетістікке жету қиын. Бұл орайда соңғы бес жылда жалпы құны 27,4 млрд теңгеге 58 нысан пайдалануға берілді, оның ішінде 49 немесе 84,5 проценті апаттық жағдайдағы нысандар орнына салынғанын айта кетуіміз керек. Бірқатар облыстық, аудандық ауруханалар құрылысы салынды, көптеген дәрігерлік амбулатория, фельдшерлік-акушерлік амбулатория мен медициналық бекеттер жаңадан пайдалануға берілді.

Облыстық денсаулық сақ­тау ұйымдарын заманауи меди­циналық техникамен жабдықтау мақсатында соң­ғы бес жылда 6279,7 млн теңге медициналық құрал-жабдықтар алынып, нәти­жесінде медициналық техни­калық жабдықтармен қамту көрсеткіші 32,2 процентке өсіп, өткен жылы 76,5 процентті құрады.

– Істің тетігі мықты ма­манға байланысты екені белгілі. Кадр мәселесі жөнінде айтып өтсеңіз...

– Кадр мәселесі қашан да маңызды. 2016-2018 жылдарға арналған үшжылдық дәрігерлер мен орта буын медицина қызметкерлерінің білік­тілігін арттырудың жоспары жасалды. Қажетті мамандарды оқытуға облыс әкімінің арнайы гранттары бөлініп, 2016-2017 жылдары 22 үміткер түсті. Облыс бойынша соңғы бес жылда 705 маман қайта даярлау, 11732 маман білімін жетілдіру курстарынан өтті. Олардың ішінде дәрігері – 4056, орта буынды маман – 7676. Атқарылған жұмыстар нәтижесінде аймақта жетіспейтін неонатолог, трав­матолог, онколог, реабилитолог мамандарының тапшылығы жойылды. Аталған мерзімде 569 жас маман жұмысқа орналасты.

–    Цифрландыруға бай­ла­нысты осы салада үлкен қоз­ғалыс бар. Бұл тұрғыда же­тістіктеріңіз қаншалықты?

– Иә, «Цифрлық Қазақ­стан» бағдарламасында нақты^­ланғандай, электрондық ден­саулық сақтауды дамыту концепциясына сәйкес облыс көлемінде бірқатар жұмыстар қолға алынды. Атап айтқанда, қазіргі таңда облыстағы ме­ди­­ци­налық ұйымдарда 22 республикалық ақпараттық меди­­циналық жүйе іске асы­рылуда. Сонымен қатар, электрон­ды денсаулық сақтауды дамы­ту үшін ақпараттық жүйе­лер енгізіліп, жұмыс жасауда. Бүгінде медицина ұйым­дарының 77 проценті медициналық ақ­параттық жүйе­мен іске асы­ры­лады. Өткен жылы емдеу-алдын алу ұйымдарының компью­­терлік техникамен жаб­дықталуы 80 процентті құрап, 1614 компью­терлік техни­ка алынды.

Осындай ауқымды жұмыстар нәтижесінде өткен жылы облыс халқының өмір сүру ұзақтығы 1,3 есе өсіп, 71,91 жасты құрады. Өлім-жітім көрсеткіші 1000 тұрғынға шаққанда, 4 процентке төмендеді, нәрестелер өлімі 41,2 процентке, қатерлі ісіктерден болатын өлім-жітім 22,8 процентке азайды. Туберкулезбен сырқат­танушылық көрсеткіші 31,2 процентке төмендеп, өлім-жітім 2 есеге азайды.

– Биылғы жоспарлармен бөліссеңіз...

–Биыл Қазалы аудандық аурухана базасында Арал, Қазалы және Қармақшы аудандары мен Байқоңыр қаласы тұрғындарына арналған тері коронарлық араласу орталығын ашу, Арал және Шиелі аудандарындағы 150 төсектік орталық ауру­ха­на^­лардың құрылыс жұмысын аяқтау секілді бірқатар жос­пар­лар бар. Сонымен бірге, облыстық қан орталығы, Жа­лағаш аудандық ауруханасы, 3 дәрігерлік амбулатория, 14 фельд­шерлік акушерлік бекеті құры­лыстарының жобалық-сме­та­лық құжаттамасын әзірлеу көзделуде.

Мұның бәрі, әрине, халықтың саулығына арналған әрі келешек үшін жасалып жатқан іс.

Облыс басшылығы денсаулық саласына айрықша көңіл бөліп келеді. Оның көрсеткіштерін айттық. Демек, өңірдегі медицина қызметкерлері кәсіби мерекеге лайықты жетістіктермен келіп отыр. Осы сұхбат аясында барлық әріптестерімді мерекемен құттықтағым келеді.

–Әңгімеңізге рахмет.

Сұхбаттасқан:

 Айнұр БАТТАЛОВА.