Сыр бойы

Облыста оқу жылының басынан мектеп бітірушілерді Ұлттық бірыңғай тестілеуге дайындау кешенді түрде жүзеге асырылып келеді. Оның бір көрінісі – әлеуметтік аз қамтылған отбасылардың балалары үшін тегін сынама тестілеуден өтуге жергілікті бюджеттерден 18,2 млн теңге қаржы қаралып, қолдау көрсетілді. Сондай-ақ, облыс көлемінде орналасқан  жыл бойы жұмыс жасайтын лагерьлерде тестілеуге қатысушылардың 94%-і арнайы дайындықтан өткізілді.  Бүгінгі таңда облыстағы 9 тестілеу пункттері ­Ереже талаптарына сәйкес, қажетті құралдармен толық жабдықталған. ҰБТ өткізуге дайын. Әйтсе де, шешуші сынақтың жай-жапсарын жете түсінуде жұрт нені білуі тиіс. Осы орайда облыстық білім басқармасының басшысы М.Мелдебековамен сұхбаттасқан едік.

–  Майра Тұрғанбайқызы,  білуіміз­ше,  мектеп бітірушілердің бір­қатарын екі сынақ күтіп тұр. Осы орайда қоры­тынды аттестаттау мен ҰБТ жөнінде айтсаңыз...

– Қорытынды аттестаттау дегеніміз, бұл – орта білім туралы аттестат алу үшін жалпы мектеп бітірушілер тап­сыратын емтихан. Ал ҰБТ-ны жоғары оқу орындарына түсуге ниет білдірген талапкерлер тапсырады. Сонымен қатар, қорытынды аттестаттау барлық мек­тептерде өтеді. ҰБТ жылдағыдай облыс аумағындағы 9 Ұлттық бірыңғай тестілеу пунктінде өткізіледі. Нақтырақ айтсақ, ҰБТ тапсырып, қажетті балл жинаған түлектер мемлекеттен бөлінген гранттарды иеленіп, қалаған жоғары оқу орнына түседі. Бұл шешуші сынақ 20 маусым мен 1 шілде аралығына белгіленген.

– Қорытынды аттестаттау қай уа­қытта, оған қанша оқушы қатысады?

– Қорытынды аттестаттау 9-сыныптар үшін 28 мамыр – 8 маусым аралығында, 11 сыныптар үшін  29 мамыр – 8 маусым ара­лығында өтеді. Облыс бойынша негізгі мектепті 11135 оқушы бітіретін болса, олардың 113-і денсаулығына байланысты босатылған, 4-і спорттық жарыстарға қа­ты­сады. Ал орта мектепті бітіретін 7113 оқушының 42-сі  денсаулығына бай­ла­нысты емтиханнан босатылып отыр.

– Бұл аттестаттауда мектеп бітіру­шілер қай пәндерден сынақ тапсыратын болады?

– Қорытынды аттестаттау бойынша ­5 пәннен емтихан тапсырады.

Оның 4-і міндетті ана тілі, екінші тіл (орыс мектебі қазақ тілінен, қазақ мектебі орыс тілінен тапсырады), алгебра және анализ бастамалары, Қазақстан тарихы және 1 таңдау пәні (физика, химия, био­логия, география, геометрия, дүниежүзі тарихы, әдебиет, шетел тілі)  бойынша тапсырады.

– Егер бітіруші емтихан қоры­тын­дысымен келіспеген жағдайда не істейді?

–  Ондай жағдайда емтихан қоры­тын­­дысы жарияланғаннан бастап келесі күні 13:00-ге дейін аудандық, қалалық білім бөлімдеріне немесе облыстық білім басқармасына хабарласуы қажет.

Ал қорытынды аттестаттаудан өте алмаған оқушыларға мынадай мүм­кін­діктер бар:

1. Емтиханнан 1 немесе 2 пәннен төмен баға алған  9-11 сынып оқушылары сол пәндерден емтиханды қайта тапсыруына болады.

2. Қорытынды аттестаттау кезінде 9-сынып оқушысы  3 сабақтан төмен баға алған болса, онда сол сыныпта келесі жылға оқуға қалдырылады.

3. Ал аталған емтиханнан 11-сынып оқушысы 3 немесе одан көп сабақтан төмен баға алған жағдайда аяқталмаған орта білім алғаны жөнінде анықтама беріледі. Бұл жағдайда олар келесі жылы облыстық білім басқармасының келісімімен, аудан­дық білім бөлімдері белгілеген уақытта қорытынды аттестаттаудан қайта өтеді.

– Ұлттық бірыңғай тестілеуге қанша оқушы қатысады? Сондай-ақ, биылғы ҰБТ-ның шарттары қандай?

– Ұлттық бірыңғай тестілеуге облыс бойынша 7113 мектеп бітіруші түлектің 4821-і, яғни 67,8%-і  қатысады деп күті­луде. Ұлттық бірыңғай тестілеу бойынша талапкерге 5 пәннен 140 балды құрайтын 120 сұрақ беріледі. Оның 3-і міндетті (оқу сауаттылығы, математикалық сауаттылық, тарих) және талапкердің жоғары оқу орнына тапсыратын маман­дығына байланысты 2-і бейіні бойынша қарастырылған. Сонымен қатар, қажет болған жағдайда 2018 жылғы тамыз айында және 2019 жылдың қаңтар айында ҰБТ-ны ақылы негізде қайта тапсыру мүмкіндігі беріледі. Шекті балл – 50-ді құрайды.

– Негізгі және бейінді пән дегенді қа­лай түсінеміз?

 –   Негізгі пән дегеніміз  –  математикалық сауаттылық, оқу сауаттылығы, Қазақстан тарихы. Ал екі бейінді пән, ол – бітіруші түлек, яғни абитуренттің қалаған ЖОО-ға түсуіне сәйкес таңдалған пәні. Айталық, егер абитуриент техникалық мамандықты таңдаса, ол физика және математика пәнінен, егер медициналық мамандықты таңдаса, ол биология және химия пәнінен емтихан тапсырады.

– Биылғы жылы қанша «Алтын белгі» үміткері бар?

 – Бітіруші  түлектердің  343-і «Алтын белгіге», 227-сі «Үздік аттестатқа» үміткер. Олардың білімдері қорытынды аттестаттау нәтижесімен бағаланып, мектеп қабыр­ғасында марапатталады. Ал жоғары оқу орындарына түсуге ниет білдірген түлектер Ұлттық бірыңғай тестілеуге қатысатын болады. Айта кетейік, өткен жылы «Алтын белгіге» үміткерлер саны – 397, «Үздік аттестатқа» үміткерлер 208 болатын. Бай­қап отырғанымыздай, өткен жылмен салыстырғанда, биыл «Алтын белгіге» үміткерлер қатары азайған, есесіне «Үздік аттестатқа» үміткерлер саны артқан.

– Жоғары оқу орнына түскен жағ­­дайда «Алтын белгі» иегері мен қатар­дағы мектеп бітіруші бірдей балл жинаса немесе қатардағы бітіруші түлек «Алтын белгі» иегерінен жоғары балл жинаған жағдайда олардың қайсысына басымдық беріледі? Нақтырақ айтсақ, мемлекеттік грантты қайсысы иеленеді?

– Егер «Алтын белгі» иегері мен қатардағы бітіруші бірдей балл жинаған болса, мемлекеттік грантты «Алтын белгі» иегері иеленеді. Ал егер қатардағы бітіруші «Алтын белгі» иегерінен жоғары балл жинаса, онда мемлекеттік грантты сол, яғни, жоғары балл  иесі  жеңіп алады.

– Жоғары оқу орындарына және Ұлттық ЖОО-ға түсуге төменгі балл қанша?

– Жоғары оқу орнына түсуге төменгі балл – 50, ал Ұлттық ЖОО-ға түсу үшін төменгі балл – 65.

– Емтихан тапсыратын түлектер ара­сында ерекше қамқорлықты қажет ететін, яғни, үйден оқытылатын қанша оқушы  бар? Олар емтиханды қалай тапсырады?

– Облыс бойынша осы санаттағы оқушылар  9-сыныпта  230, ал 11- сыныпта  87. Оның ішінде үйден оқытылатын оқушы – 150. Бұл оқушылардың барлығы денсаулығына байланысты емтихандардан босатылған.

– Егер бітіруші түлек шекті балды ала алмаған жағдайда  ҰБТ сынағын қайта тапсырып, ақысыз ЖОО-ға тү­суіне мүмкіндігі бар ма?

– Жоқ. Оған ешқандай мүмкіндік жоқ. Егер бітіруші түлек  50 балды жинай алмаса, ол ҰБТ-ны ақылы негізде  қайта тапсырып, ақылы негіздегі жоғары оқу орнына түсе алады. Ал ақылы негіздегі ҰБТ 2018 жылдың тамыз айында және 2019 жылдың қаңтар айында өтеді деп жоспарланып отыр. 

– ҰБТ кезінде республикалық және халықаралық олимпиадалардың жеңім­паздарына қандай да бір жеңілдіктер қарастырылған ба?

– Жоқ. Биылғы жылдан бастап оларға ешқандай жеңілдіктер қарастырылмаған. Олар да жалпы бітірушілермен бірдей ҰБТ тапсырады.

– Сұхбатыңызға рахмет!

Соңғы жылдары аймақ түлектері рес­публика бойынша алдыңғы бестіктен көрінген болатын. Биылғы жылы да түлек­теріміздің алар асуы биік болсын!

 Сұхбаттасқан:

 Ғазиза ӘБІЛДА,

                                    «Сыр бойы».