Сыр бойы

Мемлекет басшысы БҰҰ-ның 2015 жылдан кейінгі даму кезеңіне арналған күн тәртібін қабылдау жөніндегі саммитке қатысты.

Саммит барысында 2015 жылға дейінгі дамудың негізгі мақсаттары мен міндеттері көрсетілген Мыңжылдық декларациясын орындау жөніндегі шаралар нәтижесі талқыланды. Сондай-ақ, шараға қатысушылар 2015 жылдан кейінгі кезеңге арналған даму саласының күн тәртібін қабылдады.

Жиналғандарға сөз арнаған ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев біздің еліміз Мыңжылдық дамудың сегіз мақсатын жүзеге асыру ісінде айтарлықтай ілгерілеуге қол жеткізгенін айтты. Елбасы Қазақстан мемлекеттіліктің негізін нығайтып, азаматтық қоғамның дамуы үшін жағдай жасағанына назар аударды. Сонымен қатар, республиканың ішкі жалпы өнімі 19 есе ұлғайды, ал халықтың жан басына шаққандағы табысы 13 мың долларға жетті.

Мемлекет басшысы денсаулық сақтау саласындағы оң көрсеткіштерге де тоқталды: қазақстандықтардың өмір сүру ұзақтығы 70 жастан асты, кедейшілік 11 есеге – 34-тен 3 пайызға дейін қысқарды. Ана мен бала өлімі 65 пайызға азайды, СПИД-ке, безгекке және туберкулезге қарсы күресте елеулі табысқа қол жеткізілді.

Қазақстан Президенті республикамыз парниктік газ шығарылымын қысқартып, планетаның биологиялық әралуандығын сақтауға атсалысып отырғанын айрықша атап көрсетті.

– Біздер «жасыл» экономикаға көшудің ұлттық тұжырымдамасын бекіттік. Жойылып бара жатқан Арал теңізінің мәселесі біздің өңірге ғана емес, бүкіл әлемге қатер төндіреді. Теңіздің тартылуы салдарынан жыл сайын 75 миллион тоннаға дейін шаң мен улы тұзды жел көтеріп, оның тозаңы қазірдің өзінде Еуропа мен Антарктидадан табылып отыр. Дүниежүзілік банктің қолдауымен біз Арал теңізінің солтүстік бөлігін қалпына келтірдік. Біз БҰҰ-мен және халықаралық қоғамдастықпен бұрынғы Семей ядролық полигоны аймағын сауықтыру жөнінде белсенді түрде ынтымақтастық орнатып отырмыз. Орталық Азия елдері бұл экологиялық проблемалармен күресу үшін көмек күтеді, – деді Мемлекет басшысы.

Елбасы планетамызды дамыту жөніндегі жаһандық құжатты Қазақстанның қолдайтынына назар аударды.

– Орнықты даму мақсаттарын қабылдау әлем елдері мен халықтары үшін бетбұрысты сәт туғанын аңғартып отыр. Саммитіміздің қорытынды құжаты жер бетіндегі даму мен гүлденудің шын мәніндегі жаһандық нұсқаулығына айналады. Орнықты даму мақсаттарын жүзеге асырудың негізгі жауапкершілігінің жүгі ұлттық үкіметтерге артылады, – деді Қазақстан Президенті.

Мемлекет басшысы БҰҰ-ның жаңа құжатының мақсаты мен бағдары Қазақстанның басымдығы бар міндеттерімен толық сәйкес келетінін атап өтті.

– Қазіргі заманғы қауіп-қатерге біздің берер жауабымыз «Қазақстан – 2050» стратегиясы болып саналады, оның мақсаты – елді әлемдегі ең дамыған 30 мемлекеттің қатарына қосу. Біз Ұлт жоспарын, Бес институционалдық реформаны жүзеге асырып жатырмыз. Бұлар мемлекеттік басқару аппаратын жаңғыртуға, азаматтық және құқықтық институттардың жұмысын жетілдіруге, экономиканы индустрияландыруды жалғастыруға бағытталған. Еуразия елдері үшін Ұлы Жібек жолы экономикасын қазіргі заман деңгейінде қайта жаңғырту маңызды болып табылады. Ол Азия-Тынық мұхиты өңірінен Еуропаға шығатын транзит мерзімін қысқарта отырып, көптеген елдерге игілік әкеледі. Біз Тынық мұхитын Еуропамен және Таяу Шығыспен байланыстыратын теміржол және автомобиль жолдарын салу арқылы оның инфрақұрылымының негізін қалап жатырмыз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Қазақстан Президенті осы орайда Еуразиялық экономикалық одақты, Жібек жолының экономикалық белдеуін және Еуропалық одақты ХХІ ғасырдың біртұтас интеграциялық жобасымен біріктіретін Үлкен Еуразия идеясы төңірегінде жұмылудың маңыздылығын атап айтты.

Сонымен қатар, Нұрсұлтан Назарбаев әлемнің әр түкпіріндегі әркелкі ілгерілеу мәселесін де қозғады.

Жағымсыз үрдістер Таяу Шығыс, Африка және Азия елдеріндегі қақтығыстар салдарынан ушыға түсуде. Қазіргі көші-қон дағдарысы, соғыстармен қатар, дамудағы теңсіздіктерге байланысты да туындап отыр. ХХІ ғасырда табыс­ты мемлекеттер қару-жарақ арсеналымен емес, озық идеялар тудыруға және тартымдылық өрісін қалыптастыруға деген қабілеттерімен ерекшеленетін болады. Әлем проблемаларын зерттейтін Стокгольм институтының деректері бойынша, барлық мемлекеттердің әскери шығыстарының жиынтығы 2014 жылы 1,7 триллион доллардан асқан немесе әлемдік ІЖӨ-нің 2,3 пайызын құраған.

Осыған байланысты Мемлекет басшысы әрбір мемлекеттің қорғаныс бюджетінің бір пайызын жыл сайын Орнықты даму мақсатына бағыттау үшін БҰҰ-ның арнау­лы қорына аударып отыру туралы тағы да ұсыныс жасады.

Соңында Қазақстан Президенті осы жолғы іс-шара баршаның перспективалы болашағы үшін бірігудің жақсы мүмкіндігі екенін айтты.

***

АҚШ-қа жасаған сапарында Елбасын сол елдің ЖОО-ларында «Болашақ» бағдарламасы бойынша білім алып жүрген қазақстандық студенттер бірінші болып қарсы алды.

Нью-Йорк және Колумбия уни­верситеттерінде оқып жүрген болашақтықтар, сондай-ақ Нью-Йорктегі атақты Кино өнері академиясы (New York Film Academy) мен Джордж Вашингтон университетінің студенттері Мемлекет басшысына өздерінің жетістіктері туралы айтып берді.

Америкада білім алып жүрген қазақстандық жастар арасында Батырхан Шөкеновтің ұлы Мақсұт та болды. Ол Нұрсұлтан Назарбаевқа әкесінің өлеңдері топтастырылған ән дискісін тарту етті.