Сыр бойы

 Ұрпақ тәрбиесі қашан да өз маңызын жоймақ емес. Өйткені бүгін біз тәрбиелеп отырған ұрпақ – ертеңгі ел тізгінін ұстайтын, ұлт үмітін ақтайтын айтулы азамат болмақ. Сондықтан жоғары оқу орындарының алдында бәсекеге қабілетті, отансүйгіш, креативті тұлға тәрбиелеу міндеті тұр. «Қазақтың таным-түсінігінде Қыдыр ата ақ түйесіне мініп, қыр қыдырып, су сыдырып, құдық қазған, жол салған, бидай сепкен, мал баққан шаруақор жандарды бақылап, оларға сақы мырзалықпен ақ бата береді екен. Ақжолтай Қыдыр ата түйесінің аяғы тиген жерде жайқалып-толқындап егін өседі екен» (С.Негимов). Мен, бүгінгі қоғам дамуына жанкешті еңбек етіп жүрген арнайы мамандық иелерін  осы бір қасиетті тұлғаға балар едім. Өйткені салауатты қоғам дамуын сауатты ұрпақ қана жетілдіре алады.

Бір ғана мысал келтіре ке­тейін. Табаны күректей 80 жыл­дан астам тарихы бар Қорқыт ата атындағы Қызыл­орда мемлекеттік универси­теті бакалавриаттың – 80, магистра­тураның – 59, докторантураның – 12 бағдарламасы бойынша мамандар даярлайды. Әлбетте әрбір білім ордасы өзінің танымал түлектерімен мақтанады. Еліміздің түкпір-түкпірінде абыройлы еңбек етіп, университет мәртебесін жоғары ұстап келе жатқан түлектерімізді біз де әрдайым мақтан тұтамыз. Қазіргі күні жас ұрпаққа саналы тәрбие, сапалы білім берудің оңай емес екендігін қа­шықтан жұмыс істеу тәр­тібі одан әрі дәлелдей түсті емес пе? Ал белгілі бір маман­дықты игеріп жатқан бүгінгі білім алушыларымызға келсек, олар да алдыңғы буын тү­лектерімізге ұқсап келешекте ел мақтанышына айналып жатса, нұр үстіне нұр болмай ма?

Орайы келгенде,  универси­тет­тің қазіргі атқарып жатқан жұмыстарының жай-жапсарын ортаға салсам деймін.

Біріншіден, студенттерге қо­­лайлы орта қалыптастыры­лу­да. Осы ретте «Коворкинг» орталығы ашылуда. Орталық жастардың бір-бірі­мен еркін араласуына, шығармашы­лық­пен, ғылыми жұмыстармен ай­налысуына, университеттің, ай­мақтың, сондай-ақ, еліміздің қо­ғамдық өміріне белсене атсалысуына үлкен септігін тигі­зетін болады.

Екіншіден, алдымызда тү­лек­те­рімізді жұмыс берушілер­дің талабына, сұранысына жа­­уап беретін білікті маман етіп дайындау міндеті тұр. Осы бағытта білім беру бағ­дар­ла­маларын кәсіби стан­дарттарға сай және жұмыс бе­рушілердің ұсыныстарын ес­кере отырып қайта даярлау, сондай-ақ, зертханалық, прак­тикалық сабақтарды салалас өндірістер мен мекемелерде ұйымдастыру, кәсіптік және оқу іс-тәжірибелерін ыңғайлы мерзімге қою сынды жұмыстар атқарылуда. Наурыз айында «Сыр медиа» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен «Қы­зылорда» телеарнасында  қазақ тілі мен әдебиеті және журналистика кафедрасының филиа­лы ашылғаны – соның жарқын мысалы. Қай салада болмасын «бірлесе көтерген жүк жеңіл» екені белгілі.

Үшіншіден, 2020-2021 оқу жылында қабылданатын түлек­терге ректордың білім грант­тарының және өндіріс орындары мен кәсіпкерлер тарапынан да сондай гранттардың бөлінуі. Білім гранттарына кімдер ие бола алады деген сұрақ өз-өзінен туындайды?! Ең алды­мен біз аймақтағы еңбек ре­сурстарының балансына жә­не мектеп бітірушілердің таң­да­уына талдау жасадық. Нә­тиже­сінде біздің өңірде орыс сынып­тарында  педагог маман­дардың, оның ішінде орыс тілі, физика, химия, биология, математика пәндерінен мұ­ғалімдердің жетіспеушілігі ай­­­қындалып отыр. Аймақтың сұ­ранысын қажетті кадрлармен қамтамасыз ету аясында үстіміздегі жылдың 25-29 сәуір аралығында онлайн режимде мектеп бітірушілер арасында облыстық пәндік олимпиадалар өткізіледі. Білім гранттарының басым бөлігі жоғарыда аталған мамандықтарға берілетін болады. Бұны өңірдің талантты жастарына көрсетілетін үлкен қамқорлық, олардың заманауи білім алуына жасалатын зор мүмкіндік деп бағалаймыз.

Қолға алынып отырған төр­тінші мәселе – мектеп бітіру­­шілерді алдағы сынаққа да­йын­дау әрі оқу орнының ма­ман­дықтарымен, оқытушы-про­­­фессорлар құрамымен та­­­­ныс­тыру мақсатында универ­си­­теттің жетекші ғалымдарының дәрістері мен тегін курстардың өткізілетіндігі. Оқушыларға ар­­налған онлайн курстар бір жа­ғынан, оларға мораль­дық-ма­­териалдық тұрғы­дан кө­мек болса, екінші жағы­нан, өзде­рінің болашақ мамандық­тарын дұрыс таңдауға үлкен септігін тигізбек.

Бесіншіден, кәсіби бағдар беру жұмыстарының мектеп оқушыларына 7-8 сыныптан бастап жүргізілуі. Арнайы да­йындалған жол картасы үкілі үмітімізді ақтайды деп ойлаймыз.

Көп жағдайда оқушыларға болашақ мамандығының бейін­ді пәнін таңдату 11-сыныпта ғана жүргізіліп келгенін несін жасырамыз. Біздің пікірімізше, мамандық – әрбір жастың өмірлік таңдауы болғандықтан, мектеп түлектері өзінің бола­шақ мамандығын ерте бастан таңдап, соған бейімделуі керек. Сонда ғана ол өзі таңдаған кәсіптің иесі бола алады. Міне,  кәсіби бағдар беру жұмыстарын  тұрақты жүргізу және оқушы­ларға көмек көрсету, психоло­гиялық қолдау білдіру мақса­тында наурыз айының 1-нен бастап бізде «Рекрутинг» орта­лығы ашылды. Орталық шетел азаматтарын оқуға шақыруды іске асырып, бизнес-компания­лармен бірлесе жүргізілетін жұмыстарды үйлестіреді.

2020-2021 оқу жылынан бастап Қазақстан Республи­касы Білім және ғылым ми­нистр­лігі ұлты қазақ шетел аза­маттарына арнап: бакалав­риат ма­мандықтарына – 490, ма­гистратураға – 50, докторан­тураға 10 грант бөліп отыр. Қазіргі таңда осы стипендиялық бағдарламаға қатысуды ұйым­дастыру қолға алынуда.

Ұстаздарымыздың мәрте­бе­сін асқақтату – ең бас­ты міндетіміз болып табыла­ды. Өздеріңізге белгілі, «Пе­да­гог мәртебесі туралы» Заң­ға сәй­кес мектеп мұғалімде­рінің жал­ақысы көтерілді. Бізде өз тара­пымыздан оқытушыла­ры­­­мыздың  айлық жалақысын 20-30 пайызға көтердік. Алда­ғы оқу жылында біз бұл көр­сеткішті жоғарылатуды жос­парлап отырмыз.

Университетте қолға алынып жатқан іргелі мәселенің бірі – шетелдік әріптес жоғары оқу орындарымен бірлескен білім беру бағдарламаларын жасау, қос дипломды білім бағ­дарламасын жүзеге асыру. Біз маман даярлау ісінде өз тәжірибемізбен қоса үздік әлемдік тәжірибелерге сүйе­нуіміз қажет. Шетелдік әріп­тес­термен байланысты одан әрі нығайту бағытында бака­лав­­риат мамандықтары бойын­­ша Оңтүстік Кореяның Кан­­нам университетімен, Пекин­­дегі Қытай мұнай уни­верси­теті­мен, Польшаның Жоғары Силез экономикалық универ­сите­тімен қос диплом бағдар­ламасы жүзеге асып жатса, Ұлы­британияның Роберт Гор­дон, Австрияның Зальцбург, Бель­гияның қолданбалы ғылымдар университеттерімен магистратура бойынша қос диплом бағ­дарламасы қолға алынуда. Яғни, біздің түлектер екінші жоғары оқу орнының дипломын иеленбек.

Сонымен бірге, бака­лав­ри­ат­тың химия, ІТ саласы бо­йын­ша, магистратураның эко­­но­мика, ағылшын тілі, ин­фор­­ма­тика бағыттары бойынша ағыл­шын тілінде білім беру бағ­дар­ламалары әзірленді.  

Ғылым саласы бойынша да біздің ғалымдарымыз жемісті еңбек етуде. Ағымдағы жылы ҚР БҒМ Ғылым комитетінің гранттық қаржыландыруымен 9, келісім-шарт негізінде 4 ғы­­лыми жоба орындалуда.  Web of Science, Scopus база­сына енетін шетелдік жоғары рей­тингілі журналдарда біз­дің ға­лымдарымыздың 50-ден аса мақаласы  жариялан­ды. Ас­қаралы межеміз – зерттеу­лер­дің нәтижелілігін арттыру, ға­лымдардың тың идеяларын ілгерілету, қорыта айтқанда, ғылыми қызметті жаңа сапалық деңгейге көтеру.

2021 жылдан  бастап жоғары оқу орындары өздерінің жеке үлгідегі  дипломдарын береді. Өйткені, әлемдік тәжірибе осылай. Біздің ұжым  университеттер арасындағы бәсекелестікке төтеп беретініне нық сенімді. Білім беру үдерісіндегі, халық­аралық деңгейдегі, ғылым сала­сындағы және тәрбие бағы­тындағы жүйелі қызмет, жа­сампаз жетістіктеріміз жеке үлгідегі дипломымыздың ең түйінді нәтижесі болмақ. Өткен айдың 16-нан бастап  еліміздегі төтенше жағдайдың орын ал­уына байланысты қашықтан оқыту жүйесіне көштік. Оқыту форматы Платонус ақпараттық жүйесінде чат дәрістер негізінде бастау алған болса, екінші аптадан оқу үдерісін одан әрі сапалы және тиімді ұйымдастыру үшін университет педагогтары мен студенттері түрлі ZOOM, Google Classroom.com, Moodle, Telegram, Скайп ақпараттық платформаларында еркін жұ­мыс істей бастады. Сондай-ақ оқытушылар мен студенттерге Coursera, Лекториум, МООК сияқты білім порталдарында орналасқан  видеодәрістер мен онлайн курстар ұсынылды.

Қашықтан білім беру жағдайында туындаған бар­лық сұрақтарға жауап беру мақса­тында университет сайтына Call орталығы туралы ақпарат орналастырылып, онда келіп түскен сұрақтарға дер кезінде жауап берілуде.

Қашықтан оқыту техно­логиясын пайдалануды – білік­тілік пен білімнің сыналатын уақытында өзіміздің бәсекеге қабілетті екенімізді байқатуға жасалған бірден-бір мүмкіндік деп сезіндік.

Қорыта айтқанда, өзінің сан-салалы қызметін мемлекет пен қоғам қойып отырған жаңа талаптар үдерісінде дамытуда, заманымыздың сындарлы сынақ-шақыруларына лайықты жауап беруде –  атқарып  жат­қан істеріміз бен шараларымыз ұшан-теңіз. Игілігі мол әрбір ісіміз жүйелі жалғасады.

Алға қойған мерейлі мұра­тымыз – қасиетті Қорқыт ата есімін иеленген осынау киелі оқу ордасының озық дәстүрлерін одан әрі жалғастыру, ұжымның қалыптасқан бірлігін бекемдей, қуатын еселей түсу, рухы жоғары, парасаты кенен мамандар даярлауда биік белестерді бағындыру.