Сыр бойы

Қазақстан Республи­ка­сы­ның Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың «Болшаққа бағ­дар: рухани жаңғыру» және «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында көрсетілген ұлт өнерін ұлықтауға арнал­ған игі шаралардың бірі Қызыл­ордадағы ипподромда өтті. Маусымашар ат спорты жарыстарына Ақтөбе, Түркістан, Жамбыл облыстарымен қатар Шымкент қаласынан және өңір аудандарынан жүйрік жарат­қан сейістер жиналып, ұлт­тық сара сайыстың думанын қыз­дырды.

Айту керек, Қызылорда облысы қазір ат спорты бойынша алға озып тұр. Облыстық ат спорты федерациясының пәр­менді еңбегі мен төл өнерге деген ынтызар қауымның ықы­ласы талай айтулы додаларда Сыр елінің абыройын кө­теруде.

Маусымашар салтанатты облыстық ат спорты федера­ция­сының президенті Айтбай Көшербаев ашты. «Атыңыз бәй­гелі, есіміңіз әйгілі» болсын дегендей, алыс-жақыннан келген қонақтарға алғыс айтып, облыстың ат спортындағы бірқатар жетістіктерді баян етті. 

Аталы жолмен бата беріп бәйге бастау ежелден бар үрдіс. Сол дәстүрмен жарысқа да кезек берілді. Түйініп алып тай мінген қаршадай шабандоздар жұрт алдымен жүріп өт­кенде ерекше бір сән түзеді. Осы арада жылт еткен ой: қазақтың қазіргі бәйгесі баяғы жабы жортып, шабан шабатын бәсеке емес. «Жүзіктің көзінен өткендей» жұтынып тұрған кіл жүйрік. Әйгілі ағылшын, не болмаса араб тұқымы. Қолтума аз, есесіне, осы айтқан «таза қан­ды» жылқыңыз қазіргі на­рықта аспандап-ақ тұр. Қолың жетсе бапта, бақ...

Осы жолы тай жарысқа жиыр^­­маға жуық үміткер қа­тысты. Бас-аяғы 3 шақы­рым­­дық жолды әп-сәтте ең­серіп өткен жүйріктер, шын мәнінде, кіл мықтылар екен. Сол мықтылар арасында қы­зыл­ордалық Серікбол Бо­та­­шовтың «Шанелі» қара үзіп, дара келді. Екіншіні шым­­кент­тік Қалмахан Кен­дер­баев­тың «Ғажайыбы» алса, жам­был­дық Сәдірбай Жам­был­дың «Көк­да­уылы» мәрені үшінші болып кесті.

Құлпырған құнандар да қиқуға басқан қауымға аз ша­быт сыйлаған жоқ. 7 ша­қы­­­рымдық бәйгеде жам­был­дық­тардың ме­рейі үстем бол­ды. Әлібек Жұмабектің «Қа­ра­гері» топ жарды. Екінші жүлде қызылордалық Бердібек Мыха­новтың «Айтолқынына» бұйырды. Ал, үшінші орынды шымкенттік Жеңіс Тоғыз­баев­тың «Жұлдызай» атты бай­талы еншіледі.

Бәйге атаулыда аламанның жөні бөлек. Аттың аты шабатын, бапкердің бағы сыналатын нағыз бәсеке. Бір бай­қа­ғанымыз, «Қызылордада бәй­­ге болады» десе, қазір қазақ елінің түкпір-түкпіріндегі сейіс­­тер елең­демей тұрмайды. Өт­кен жы­лы қаланың 200 жыл­ды­ғына ұйымдастырылған ат жа­рыстың дақпырты әлі күнге басыла қойған жоқ. Осын­дай ұлт өнерін нақышына кел­тіре көрсетуге қалалық ип­под­ром­ның лайықты болып тұруы жетістік деп бағалаған жөн.

Сонымен, аламанға қы­рық­қа жуық ат қатысты. Айнал­маның апшысын қуырып, соң­ғы сәтке дейін тобын жаз­бай жүйткіген жүйріктер ше­шуші шақырым таяғанда ыдырап сала берді. Сол екен ал­дыңғы төртеуден арындап алға озған қызылордалық Бердібек Мы­хановтың «Зарина» атты күреңі мәреге дара келді. Екінші және үшінші орын алматылық Ұлан Омаровтың қос бірдей «Алатауы» мен «Берік­тасына» бұйыр­ды.

Осылайша, ұлт өнерін ұлық­­тауға арналған маусымашар шара Елбасының баянды бас­­­та­масына үн қосып, елдің рухын көтерді.

Жеңімпаздар ақшалай жүл­демен марапатталып, оның да өзіндік жоралғысы салтанатты түрде өтті.

Байқайсыз ба, әлгі айтқан атақты ағылшын, не араб жыл­қысын қанша зор, қанша жылдам болса да қаршадай қазақ баласындай жайдақ шабатын ел некен-саяқ. Сірә, бұл да ұлы даланың ұлағаты болар... 

Қ.НАРКЕН.