Сыр бойы

Қоғамда адами капитал маңызды фактор десек, оны дамытуға үлес қосатын басты сала ретінде білім мен денсаулықты айтамыз. Себебі, дені сау, білімді ұрпақ ғана мемлекеттің, ұлттың құнды қазынасы, ел ертеңі саналмақ. Осы орайда мемлекетімізде, оның ішінде облыс көлемінде білім мен денсаулық сақтау саласын дамытуда айтарлықтай ауқымды жұмыстар атқарылуда.

Білім саласы бойынша айтсақ, облыстағы 293 мектепте 153502 оқушы білім алуда. Былтыр 1800 орынға арналған 7 мектептің құ­рылысы аяқталып, пайдалануға бе­рілген. Аймақта үш ауысымда білім беру жойылса, апаттық деп танылған 2 мектептің мәселесі кезең-кезеңімен шешілуде.

Саланы цифрландыру қарқын­ды жүргізілуде. Атап айтқанда, облыста 293 мектеп кең жолақты интернетке 100 процент қосылған. Барлық мектептер «Күнделік» электронды жүйесінде жұмыс жасайды. Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік негізінде 8096 дана компьютер жаңартылған. Мектептер 156 жаңа модификациялық физика, химия, биология пән­дік кабинеттерімен, 92 робото­тех­ника кабинетімен жарақ­тан­­дырылған. Қызылорда қа­­ла­­сын­­дағы Оқу­шы­лар үйі – IT-IMAQ­ORDA» ре­сурстық орта­лығы ретінде ашылды. Жалпы, сала­ны цифр­ландыру шараларына облыстық бюджеттен былтыр 1,5 млрд теңге бөлінген.

Өткен жылы Ұлттық бірың­ғай тестілеуге 7113 мектеп бі­тірушінің 4742-сі қатысып, қо­ры­тындысы бойынша орташа балл 85,8-ді құрап, 2017 жылмен салыстырғанда 3,4 балға кө­терілген. Түлектердің 5027-сі жо­ғары оқу орындарына, 1836-сы кол­ледждерге түскен. Жоғары оқу орындарына түскен түлектердің 2725-і мемлекеттік грант, 200-і облыс әкімінің гранты, 31-і әс­кери грант, 77-сі ректорлық грант есебінен оқуда.  58 бітіруші Ресей Федерациясының жоғары оқу орындарына түскен.

Аймақта мектепке дейінгі бі­лім беру мен тәрбие ісіне де жіті көңіл бөлініп келеді. Мәселен, об­лыста 662 мектепке дейінгі білім беру ұйымында 59421 бала тәрбиеленуде. 3 пен 6 жастағы балалардың қамтылуы 100 процент. Жекеменшік балабақшалар үлесі барлық мектепке дейінгі ұйым­ның 71,8 процентін құрай­ды.

Өткен жылы жергілікті бюджет есебінен 650 орындық 7 ба­лабақша құрылысы салынып, ел игілігіне берілді. Былтыр сонымен бірге жекеменшік бала­бақша желісі 11-ге көбейген. Есеп­ті кезеңде мектепке дейінгі ұйым­ның 566 педагог маманы білік­тілігін арттыру курсынан өткен.

Облыс бойынша 29 техника­лық-кәсіптік білім беретін оқу орнында 97 мамандық 167 біліктілік бойынша 21078 студент білім алу­да.

Кәсіптік білім беру саласы­на 2014 жылы бірінші рет дуаль­ді оқыту технологиясына негіз­делген білім беру жүйесі енгі­зілгені белгілі. Қазіргі таңда 24 колледж­де 78 мамандық бойынша 3500 студент білім алуда.

2018-2019 оқу жылына «Бар­шаға арналған тегін кәсіби-тех­никалық білім беру» жобасы бой­ынша жастардың жұмысшы мамандығын алуына мүмкіндік беру үшін жергілікті бюджеттен 3608  орын бөлінген.

Облыста сырбойылықтар сау­лығын жақсарту, аурудың алдын алу, медициналық қызметтің қол­жетімділігін арттыру, сапасын көтеру бағыттарында облыс әкі­мінің қолдауымен нақты жоспарлар бекітіліп, мақсатты шаруалар қолға алынған болатын.

Мәселен, «2016-2019 жыл­дар­ға арналған Денсаулық» мем­лекеттік бағдарламасын жү­зе­ге асыру жөніндегі өңірлік іс-шаралар жоспары бекітілгені бел­гілі. Бұл орайда жалпы өлім-жі­тімнің негізгі себептерінің 52 процентін құрайтын, демогра­фия­ға әсер ететін 5 ауру тобы бой­ынша 2016 жылы 5 Жол кар­тасы әзірленген болатын. Осы­ған орай, барлық 5 бағыт бойынша бастапқы медициналық са­нитарлық көмек көрсетудің бі­рінші деңгейін 89 профильді кабинетпен жарақтандыру арқылы науқастың бағытын ескеретін 3 деңгейлі көмек көрсету жүйесі құрылды.

Соңғы 5 жылда бастапқы ме­ди­циналық санитарлық кө­мек көр­сететін ұйымдардың 63 проценті жаңартылды. Былтыр Арал және Қазалы аудандық орталық ауруханалары қолданысқа берілсе, Шиелі аудандық орталық ауру­ха­насының құрылысы жүргі­зіл­ді. Өткен жылы сондай-ақ, Бай­қоңыр қаласындағы об­лыс­тық медицина орталығы фи­ли­ал­ында емхана ашылып, осы уа­қытқа дейін Ресейдің ме­ди­ци­­налық ұйымдарынан қыз­мет алып жүрген 24 мыңнан аса қазақстандық азамат тір­келді. Ақай, Төретам елді ме­кендеріндегі тұрғындарға маман­дандырылған медициналық кө­­мек­тің қолжетімділігін арттыру мақсатында биылдан бастап осы елді мекендерде орналасқан ме­дициналық ұйымдар Бай­қоңыр қаласындағы облыстық медицина орталығы филиалы құ­рамына берілді.

Соңғы 2 жылдың өзінде 25 ме­дициналық нысан қолданысқа бе­рілген. Медициналық ұйымдардың ма­териалдық-техникалық жаб­дық­талуы 80 процентке жеткен. Атап айтқанда, соңғы бес жылда заманауи медициналық техникамен жабдықтауға 8 млрд теңгеден аса қаржы бөлініп, нәтижесінде медициналық ұйымдардың жа­рақтандыру көрсеткіші 34,9 процентке өсіп, 79,26 процентке жетті. Ал саланы қаржыландыру көлемі соңғы бес жылда 39,8 процентке артқан.

Аймақта дәрігерлер даярлауда да соны серпін бар. Мәселен, 2016 жылдан бастап облыс әкі­мінің гранты тағайындалып, өңір­ге қажетті медицина маман­дық­тары бойынша қазіргі кезде 42 резидент еліміздің 5 жо­ғары оқу орнында даярлануда, 30 дәрігерді даярлауға мектеп пен медициналық колледж оқушы­ларының үздіктері іріктеліп алынды.

Осындай ауқымды жұмыстар нәтижесінде былтыр жалпы өлім көрсеткіші 1,8 процентке төмендеп, 1000 тұрғынға шақ­қанда 5,44-ті құраса, қан айналым жүйесінен өлім-жітім көрсеткіші 100 мың тұрғынға шаққанда 10,4 процентке төмендеп, 110,6 -ны құрады. Қатерлі ісіктен бо­латын өлім-жітім 100 мың тұрғынға шаққанда 13,3 процентке төмендеп, 61,1-ді құрады. Ал туберкулезбен аурушаңдық 100 мың тұрғынға шаққанда 9,2 процентке төмендеп, 53,7-ні құрады.