Сыр бойы

Көлік инфрақұрылымының тиімділігін арттыру – қазіргі таңдағы басты мәселелердің бірі. Оның өзектілігіне ерекше мән берген Мемлекет басшысы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты Жолдауында жаңа Еуразиялық инфрақұрылымды дамытуға баса көңіл аударып, Үкіметке 2020 жылға қарай транзиттік тасымалдаудың жылдық мөлшерін ұлғайтуды тапсырған болатын.

Осы мақсатта ел Үкіметіне контейнермен тасымалданатын жүкті 2 миллион контейнерге дейін көбейтіп, жолаушыларды әуе көлігімен тасымалдауды 1,6 миллион транзиттік жолаушыға дейін арттыру, сондай-ақ транзиттік тасымалдаудан түсе^­тін табысты жылына 5 миллиард долларға дейін ұлғайту жүктелді.

Қазіргі таңда осы аталған мін­деттерді орындау үшін біз «Нұрлы жол» мемле­кет­тік бағдарламасын іске асырып жатырмыз. Бағдар­ла­мада отандық автожол желі­лерінің құрылысы мен ре­конструк­циясына басымдық беріледі.

Бүгінде елімізде 5 халық­аралық темір жол және 6 автомобиль дәлізі құрылды және қарқынды түрде жұмыс істейді. Осы дәліздерді дамыту үшін еуразиялық көлік дәліздерінің жаңа архитектурасы құрылуда. Каспий аймағының Солтүстік-Оңтүстік және Транскаспий халықаралық көлік бағыты сияқты дәліздер Қытайдан Еуропаға, Үндістаннан Еуропа­лық одақ елдеріне және Ресейге жүк тасымалдау уақытын едәуір қысқартуға мүмкіндік бе­реді. Сонымен бірге Каспий аймағындағы теңіз порттары Әзербайжанға, Түркіменстанға, Ресей мен Иранға және одан әрі Таяу Шығысқа қол жеткізуге мүмкіндік туғызады.

Осы орайда тілге тиек етерлік жедел жобалардың бірі «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық көлік дәлізі. Бұл жобаның арқасында Қазақстан арқылы Қытайдан Еуропаға дейін жүктер 10-12 күн ішінде жеткізіледі, ал Оңтүстік Теңіз жолы бойымен 45-60 күнде жеткізуге болады.

Темір жол саласында жалпы ұзақтығы 112 км «Алматы – Шу» учаскесінде екінші жол желісінің құрылысы 2017 жылдың соңында аяқталды. Жалпы, жобаны іске асыру учаскенің өткізу мүмкіндігін 3 есеге, қозғалыс жылдамдығын 2 есеге арттырды.

Өткен жылдың мамыр айын­да елордада «Нұрлы жол» жаңа вокзал кешені пайдалануға берілді. Жаңа вокзал тәулігіне 35 мың жолаушыны қабылдай алады. Ал Астанадағы қолда­ныстағы ескі вокзалмен қоса алғанда тәулігіне 47 мың жолаушыға қызмет көр­сетіледі. Бұл елордадағы жо­лау­шылар ағынына сапалы қызмет көрсетуді толығымен қамтамасыз ететін көрсеткіш.

Бүгінгі таңда Каспий теңі­зіндегі Құрық портының жаңа темір жол паром терминалы арқылы миллион тоннадан астам жүк өңделді. Автомобильге арнал­ған бөлігін дамыту жал­ғасуда, жоспар бойынша құры­лыс биылғы жылдың соңына дейін аяқталуға тиіс. Нәти­жесінде порттың жылдық жалпы қуаты 6 млн тоннаға дейін жететін болады.

Еліміздің шығысында, Қытай­мен шекара маңындағы аумақтағы «Қорғас – Шығыс қақпасы» арнайы экономикалық аймақ базасында 2015 жылы Құрлық портының және инфра­құрылымның құрылысы аяқтал­ды. Құрлық портта клиенттерге «бір терезе» қағидаты бойынша көлік-логистика қызметтерінің барлық түрін, оның ішінде кедендік және брокерлік қызмет көрсету мүмкіндіктері қарастырылған.

2017 жылы Астана қаласы әуежайында жаңа терминалдың құрылысы аяқталды. Терминал ауданы 47 мың шаршы метрді алып жатыр. Жаңа нысанның жолаушылар өткізу мүмкіндігі жылына 5 млн адамды құрайды. Қолданыстағы бұрынғы тер­миналдың мүмкіндігі 3,2 млн адамға тең болатын. Яғни терминалдың қазіргі мүмкіндігі жыл сайын бас-аяғы 8,2 млн жолаушы немесе 2525 жолаушы/сағатты құрайды.

Жаңа терминалда LOT Polish Airlines», «WizzAir», «FinnAir», «Air China», «Lufthansa», «Air Arabia» және басқалар сынды шетелдік  17 әуе тасымалдаушы компания халықаралық рейстерде қызмет көрсетіп келеді. Сондай-ақ, Дели, Варшава, Хельсинки, Будапешт, Бейжің, Ереван, Киев, Батуми, Минеральные воды сынды бағыттарға жаңа рейстер ашылды. Қазіргі уақытта халықаралық әуе қатынастарының саны – 96. 2018 жылы Астана қаласынан Вильнюс, Ереван, Ұлан-Батыр, Том, Омбы, Түмен, Челябі бағыттарына халықаралық әуе қатынастарын ашу жоспарлануда. 2019 жылы – Токио мен Сингапурға, 2020 жылы Шанхай мен Нью-Йоркке әуе қатынастары ашылуға тиіс. Қазіргі уақытта елімізде 15 әуежай Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) санатына сай қызмет атқаруда.

Алдағы уақытта Қазақстан арқылы Қытай-Еуропа бағыты бойынша транзиттік жүк қозғалысы күшейеді деп болжам жасауға болады. Бүгінгі таңда көлік-логистикалық қызмет­терде Қытай – Еуропа – Қытай тұрақты контейнерлік желілері ашылып, 15 халықаралық бағытта жүк ағынын Қытай (Чэнду, Ухань, Чженджоу, Чунцин, Путиян, Урумчи, Хэфэй, Ланчжоу, Чендоу, Иву, Сиань, Сининг)  мен Еуропа (Дуйсбург, Кутно, Гамбург, Лодзь, Нюрнберг, Ктока, Тилбург, Шатокай, Мадрид, Малашевич, Антверпен, Тересполь, Пардубице) негізгі біріктіру пункттері енгізілді.

Қазақстанның транзиттік әлеуетін жүзеге асырудың стратегиялық мақсаты – контейнерлік тасымалды да­мыту. Сол себепті 2011 жылмен салыстырғанда Қытай – Еуропа – Қытай бағыты бойынша контейнерлік пойыздар көлемі 100 еседен астамға артты. 2020 жылға қарай бұл көрсеткішті 2 миллион контейнерге дейін ұлғайту жоспарлануда.

2017 жылдың қорытындысы бойынша Қытай – Еуропа – Қытай бағытындағы контейнерлік тасы­­мал­дардың көлемі 201 мың контейнерді құрады. Ол 2016 жыл­ғы (104,5 мың контейнер) ке­­зеңмен салыстырғанда 92%-ке артық. Контейнерлік тасы­мал­­дауды одан әрі дамыту үшін бүгінгі күні жылдамдықты арттыру, технологиялық процес­терді оңтайландыру, жаңа мульти­модальды тасымалдау схе­маларын қолдану және авто­мат­тандырылған жүйені енгізу арқылы жеткізу уақытын қысқарту үшін қосымша жұ­мыстар жүргізілуде. Бұл шаралар Шығыс және Оң­түстік-Шығыс Азияның Жапония, Корея, Вьетнам және басқа да елдерінен әлеуетті жөнелтушілерді тартуға және Еуропадан Азияға кері қайтаруды арттыруға мүмкіндік беретініне сенімдімін. Қазір Үкімет кезең-кезеңімен жаңа техно­­логияларды енгізіп, сыртқы және ішкі көліктік-логис­­­­тикалық орталықтар ара­­­сын­­дағы тиімді өзара әре­кет­тесуді қамтамасыз етіп, мультимодальды тасымалдарды жүзеге асыруда. Сонымен қатар  оны тиімді басқару, тасымалдау жылдамдығын арттыру, жо­ғары сапалы логистикалық қызметтерді ұсыну және одан мемлекетке түсетін табысты ұлғайту көзделген.

 Роман СКЛЯР,

Инвестициялар және даму бірінші вице-министрі.

«Егемен Қазақстан» газеті.