Сыр бойы

Кейбір дерек бойынша бүгінгі таңда бүкіл жер жүзі халқының үштен бірі немесе 2,6 млрд адам карантинде. Алайда, БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш Covid-19  індетінің таралуын тоқтату үшін көптеген елде енгізілген карантин шаралары тұрмыстық зорлық-зомбылық көрсеткішінің еселеп артуына ықпал еткенін мәлімдеді.

«Біз адамдардың үйде оқ­шау­­лануы коронавирус­ты жеңу үшін қажет екенін бі­леміз. Бірақ мұның теріс ықпа­лынан әйелдер серігінің қатыгездігіне душар болады. Соңғы аптада экономикалық және әлеуметтік қысым мен қорқыныштың күшеюіне байланысты біз отбасындағы зор­лық-зомбылықтың жаһан бойынша бұрқ еткенін байқап отырмыз. Кейбір елдерде қол­дау көрсету қызметтеріне жү­гінген әйелдер саны екі есе артты. Бұл ретте құқық қорғау органдары мен медициналық мекемелердің қызметкерлері жұмысқа артығымен жұмыл­ды­рылғандықтан, кейде қажетті шаралар қабылдай алмайды», – деді Антониу Гутерриш.

Осылай деген БҰҰ Бас хат­шысы барлық елдердің үкі­метінен әйелдерге қатысты зор­лық-зомбылықтың алдын алу және осындай әлімжеттіктің нә­тижесінде келтірілген залал­ды өтеу туралы ережені негізгі бөліктерінің бірі ретінде коронавируспен күресудің ұлт­тық жоспарларына енгізуге ша­қыр­ды. БҰҰ басшысының бұл сө­зін қазақстандық мамандар да растап отыр. Олардың айту­ынша, карантин енгізілген уақыттан бері үй ішінде мо­ральдық және физикалық қор­лыққа ұшырап хабарласқан әйелдер саны 2-3 есеге артқан. Осы орайда өңірдегі ахуалды білу мақсатында біз қалада орналасқан «Қамқорлық» дағ­дарыс орталығына хабарласқан едік. Орталық директоры Жандос Тұсмағамбетов бізге мән-жайды баяндап берді.

– Бүгінде қоғамда тұрмыс­тық зорлық-зомбылық әлеумет­тік мәселеге айналып келеді. Халықаралық тәжірибе көрсет­кендей, төтенше жағдай ке­зеңінде болып жатқан оқиғалар, яғни, жұмысты тоқтату, жү­ріп-тұруға шектеу қою және өзге де карантиндік шара­лар тұрмыстық зорлық-зом­бы­лық­тың ықтимал құрбан­­да­ры­ның жағдайын қиын­да­тады. Мы­­салы, Францияда каран­тин­дік шараларды енгізумен, поли­ция­ның араласуын талап ететін тұр­мыстық зорлық-зомбылық жағдайларының саны 36%-ке артқан. Бұл жағдай біздің елі­мізде де байқалуда. Мәселен, Нұр-Сұлтан, Алматы қалалары мен біздің өңірімізде де тұр­ғындар тарапынан зорлық-зом­былық сипатындағы шағым­дар­дың көбеюі байқалып отыр, – деді ол.

Карантин енгізілгенге дейін өңірдегі «Қамқорлық» дағдарыс орталығының сенім телефонына зорлық-зомбылық туралы аптасына шамамен 5  қоңырау  түсетін болса, 15 наурыздан бастап олардың саны 2 есеге өскен. Көмекке жүгінушілердің басым бөлігі – тұрмыстық зор­лық-зомбылықтан зардап шеккендер.

– Карантин жағдайында бар­лық адамға үйінен шықпай, от­басында болу міндеттелді. Ел­де жарияланған төтенше жағ­дайға байланысты мемле­кет тарапынан қаржылай кө­мек­тер көрсетілуде.  Көбі осы жәр­демақыларды алып жатыр, ала алмағандар да бар. Азық-түлікке жұмсаудың орнына кей­бір отбасында күйеулері кө­ңіл көтергісі келіп, спирттік ішім­дік ішеді. Оның арты түсі­ніс­пеушілікке ұласып, кикіл­жің туады. Тіпті ер адамдар әй­ел­деріне күш көрсетіп, арты  зор­лық көрсетумен тынады. Осындай жағдайда әйелдер біз­ге қоңырау шалып, көмек  сұрайды. Бір тәу­ліктің өзінде бізге үш отбасы хабарласты. Үш отбасында 15 адам бар. Бір әйелдің бес баласы бар. Бір аптадан бері зорлық көріп келеді. Бес баласымен ту­ғанына да сыймайтыны бел­гілі. Оның үстіне мына жағ­дайда пәтер жалдауға, туыс­тарының үйіне баруға мүм­кіндік жоқ. Осындай қиын сәт­терде біз көмек сұраған тұр­ғындарға барынша қолұшын со­зуға тырысып жатырмыз, – дейді директор.  

Жалпы, «Қамқорлық» дағда­рыс орталығы мемлекеттік әлеу­меттік тапсырыс шеңберін­де тұр­мыс­­тық зорлық-зом­былық құр­бан­дарына арнау­лы әлеу­мет­тік қыз­меттер ұсынады. Мұн­да ке­лушілерге психоло­гиялық, медициналық, құқық­тық, тұрмыстық, еңбек, эко­но­­ми­калық, мәдени және пе­­да­го­гикалық, яғни, сегіз ба­ғыт­та қызмет көрсетіледі. Ке­лу­шілер алты айға дейін қызмет алады. Мұнда келген балалар мектеппен, балабақшамен қамтылады.  Осы жылдың І тоқсанында 104 адамға (бұл көрсеткіш 2019 жылдың І тоқсанында 31 адамды құраған) қызмет көрсеткен.

– Төтенше жағдай кезеңінде  жұмыс карантиндік режимге уақытша ауыстырыл­ды. Бүгінде мұнда 16 от­ба­сының 46 адамы қызмет алу­да. Карантин енгізілгеннен бері 50-ге жуық қо­ңырау түсіп, оның ішінде қау­іптілігі жоғары 5 отбасы (12 адам) қа­былданды. Алайда, жүгіну­ші­лерді қабылдауға мүм­кіндік жоқ, небәрі 40 орынға арналған. Осы орайда төсек орнын қосымша 20-ға ұл­ғайту бойынша тиісті жұмыстар жүргізілуде, – деді орталық директоры.

Айта кетейік, «Қамқорлық» дағдарыс орталығы облыс тұр­­ғындарына «Зорлық-зом­бы­лық­сыз карантин!» ­үн­де­­у­ін жол­дайды. Осылайша сыр­­бойы­лықтарды ашуды сабырға, ре­­нішті мейірімге жеңдіріп, ша­ңы­рақтарын шаттыққа тол­тыруға шақырады. Ал егер, отбасындағы кикілжің жан­жалға, жанжал дөрекілік немесе қол жұмсау сияқты өмі­ріңізге, денсаулығыңызға қауіп төндіретін күнделікті құбылыс­қа айналып, ушығатын болса, 8 /7242/302540, 87773408734 байланыс телефондарына хабарласуды ескертеді.

«Отбасы – шағын мемлекет» дейміз, ендеше әр мем­ле­кетте тек бейбітшілік, ын­ты­мақ пен бірлік салтанат құр­ғанға не жетсін! Қазіргідей сындарлы уақытта бір-бі­рімізге қамқорлық танытып, қолдау көрсету арқылы ша­ңы­ра­ғы­мыздың шаттыққа бө­ленуіне бәріміз бірге атсалы­сайық, ағайын!

Айнұр БАТТАЛОВА,

«Сыр бойы».