Сыр бойы

Жаз шығып, күн ысыған бойда түрлі жұқ­палы аурулардың да белең алатыны белгілі. Әсіресе, жедел ішек инфекцияның белсенділігі артады. Жедел ішек инфекциясына жедел дизентерия, сальмонеллез, іш сүзегі және түр­лі гастроэнтериттер жатады. Жұқпалы ішек ауруларының қоздырғыштары ұсақ мик­ро­организмдер, яғни бактериялар болып та­былады. Ол бактериялар қоршаған ортада (жерде, суда, түрлі қоқыстарда, т.б.) көп та­ралған. Сонымен қатар олар тамақтарда ұзақ уақыт сақталып, кейбіреуінде өсіп-өнеді.

Қазіргі кезде жіті ішек инфекциялары қо­ғамдық денсаулық сақтау ісінің өзекті мә­селесі болып отыр. ДДҰ бағалауына сәйкес жіті ішек инфекциялары балалар арасында бо­латын барлық жұқпалы аурулардың ішінде екінші орында және әлемдегі балалар өлімі құрылымында 4-ші орында тұр. Жұқпалы ауру­лармен тіркелген аурушаңдықтар бойын­ша ауылдық елді-мекендерден гөрі қала тұр­ғындарының аурушаңдығының үлес салмағы жоғары болып отыр.

Бұл дертті халық арасында «кір қол­дың ауруы» деп атайды. Ауа райының қолай­сыздығына байланысты эпидемиялық ахуал күр­деленіп отыр, сондықтан тазалыққа ерек­ше сақтықпен қарамаса, баланың да, жас пен кәрiнiң де iш ауруын жұқтырып алуы әб­ден мүмкiн. Аса жұқпалы әрi асқындырып ал­ған жағдайда өте қауiптi бұл дерттiң не­гiзгi таратушысы – шыбын-шiркейлер мен та­ра­­қандар. Сондай-ақ даладан келген бетте қол­ды жумай, бiрден дастарқанға ұмтылу сияқты әдет те iшек ауруына ұрынуымен аяқталуы мүм­кiн.

Жұқпалы iшек ауруларының таралу се­бе­бi сан алуан: қайнамаған су, сапасы тө­мен тағам, қолды жумай жеген тамақ, т.б. Iшек инфекциялары сәбилер арасында көп кез­деседi. Жас аналар бөбектерiн емшектен ер­те шығарып жiбередi де, сүт қоспаларымен қо­­ректендiредi. Олардың тағы да жаман әдет­­терi тамақты өздерi аузымен шайнап ба­рып баланың аузына салуы мен емiзiкше-соскасын аузымен тазалаған болып балаға бе­ру­лерi дұрыс емес. Оның аяғы осындай ке­селге соқтырып отырады.

Күнделікті тұтынатын тағам өнiмдерi то­ңа­зытқышта сақталады. Тоңазытқышқа та­ғам­дарды орналастырғанда жемiс-жидектер мен сүт өнiмдерiнiң шикi ет пен балықтың жа­нына қойылмауына аса мән берiлу керек. Егер де осы сақтау ережелерi орындалмаса, саль­мо­нелланы жұқтырып алу қаупi жоғары бо­лады.

Жедел iшек ауруларыменен адам ағза­сы­на қоздырғыштар түскеннен кейiн бiрнеше са­ғаттан соң немесе 1-2 күнде ауруы мүм­кiн. Адамда әлсiздiк, басы ауруы, жүрегi ай­нуы, лоқсу, құсу пайда болады. Сонымен қа­тар iшек ауруларының кейбiр түрiнде (мы­салы: дизентерияда) адамның iшi қатты бү­рiп ауырып, iшi өтедi. Дене қызуы көте­рi­лiп, тамаққа тәбетi азаяды. Адамның iшi өтуi күнiне 4-5 реттен, 10-15 ретке дейiн бо­лады.

Ауру осы аталған белгiлердiң бiр-екеуi­нiң пайда болуымен 2-3 күнде жеңiл түрде өтуi мүмкiн, бiрақ бұл науқас өзiн саумын деп есептеп, айналасындағы адамдарға қау­iп төндiредi. Сонымен қатар ауру одан әрi меңдеп, науқасты ауыр халге жеткiзуi мүм­кiн. Сондықтан сырқат адам тез арада дә­рiгерге көрiнiп ем қабылдауы қажет.

”Жұғын бар жерде шыбын бар, шыбын бар жерде шығын бар” деген нақылды ұмытпайық. Даладағы әжетхананы, үй ма­ңай­ындағы тамақ қалдықтары төгiлген ұра­ны үнемi дезинфекциялап, гигиеналық-сани­тарлық талаптарды қатаң сақтаудың маңызы зор.

Ботагөз ҚАРЫМСАҚОВА,

облыстық салауатты өмір салтын