Сыр бойы

Ұлттық қор инвестициялары экономиканың тиісті салаларында міндетті құрылымдық реформалар жүргізумен қоса-қабат жүруі тиіс. Ол үшін жобаларды халықаралық қаржы ұйымдарымен бірлесіп жүзеге асыруды қамтамасыз ету қажет. Мәселен, Дүниежүзілік банк, Азия даму банкі, ЕҚДБ және ИДБ қазірдің өзінде 90 басымдықты жобаға 9 миллиард доллар шамасында бөлуге дайын. Қаржыларды бөлу инвестициялық белсенділікті қолдауға, халықтың табыстары деңгейі төмендеуінің алдын алуға және жаңа жұмыс орындарын ашуды ынталандыруға бағытталған. Нәтижесінде қысқа мерзімді және орта мерзімді перспективада эко­номиканың тұрақты өсуі қамтамасыз етіледі.

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫ ҰЙЫМДАРЫ

аймаққа қомақты инвестиция құюда

Қызылорда облысында Еуропаның Қайта құру және Даму банкімен бүгінде құны шамамен 60 млрд. теңге болатын 8 жоба жүзеге асырылуда.

«Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол» атты Жолдау жария­ланғаннан соң осы күні Елбасы барлық облыс әкімдерін қабыл­дап, аймақтарда атқарылар істерді тағы бір айқындап берді. Алқалы жиында Ел Президенті Н.Назарбаев Сыр өңіріндегі өрелі істерге көңілі толатынын жеткізген. Мәселен, Шығыс Қазақстан мен Қызылорда облыстары ел қазынасынан шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуға бөлінген қаражаттан үлесін молынан алып, игерген. Өткен жылы облысымыз инвестия тарту, құрылыс салу және бюджетке салық түсімдерін түсіруден аймақтар ішінде республикада көш бастағаны белгілі. Осы кездесуде Елбасын халықаралық қаржы ұйымдарынан жобаларға қаражат тарту ісі бойынша қарқынмен көш бастап келе жатқан өңір ретінде Қызылорда облысын айрықша атап өтті.

Елбасының «Нұрлы Жол – болашаққа бастар жол» атты Жолдауының басым бағыттары талқылаған облыс активінде аймақ басшысы Қырымбек Көшербаев өңірге келген инвестицияның басым бөлігі халықаралық қаржы институттарынан тартылып отырғанын атады. Бұл жұмыстарды сәтімен жалғастыру үшін облысқа Азия даму банкі мен Ислам банкін тарту ке­рек­тігін алға тартты. Өткен бір­жарым жылдың ішінде об­лыс әкімдігі мен Еуропалық Қай­та құру және Даму банкісі ара­сында 8 меморандумға қол қой­ыл­ғаны мәлім. Осылайша, қыс­қа мерзімде өңірімізге жал­пы сомасы 323,4 млн. АҚШ дол­лары көлеміндегі қаржы тар­тылады.

Актив жиынында аймақ бас­шысы Сыр бойындағы қа­лың жұртқа САРАТС жоба­сы­ның екінші кезеңіне қатысты жа­ғымды жаңалықты жеткізді. Өңір жетекшісі бұрын атап өткен­дей, әлем жұртшылығы бірнеше ондаған жылдар бойы теңіздің тартылуын алаңдаушылықпен бақыласа, бүгінгі күні Арал теңі­зінің Солтүстік бөлігін сақтап қалу жөніндегі Қазақстанның жоба­сы туралы таңданып айтып жүр. Осылайша, нақты кезеңде Пре­зидентінің бастамасымен әзірленген жоба әлем жұртшылығына ғасыр жобасы ретінде танылып үлгірді. Осы жиында өңір басшысы осы САРАТС жобасының екінші кезеңін іске асыру арқылы су деңгейін көтеру, теңізді бұрынғы шекараларына дейін созуға, Арал қаласының порттық маңызын қайтаруға және Сырдария өзеніндегі көлдер жүйесін қалпына келтіруге мүмкіндік беретін жобаның екінші кезеңінің барлық құжаттарына қол қойылғанын мәлімдеді.

Бүгін ТКШ-ны жаңғыртуға инвестициялар салуға Еуропа Қайта құру және даму банкі, Азия даму банкі, Ислам даму банкі, сондай-ақ, жеке инвесторлар үлкен қызығушылық танытып отыр. Ұзақ мерзімді инвестициялық тарифтер ұсыну арқылы олардың барынша тартылуын қамтамасыз ету қажет. Тарифтердің айтарлықтай ұлғаюына жол бермеу үшін ондай жобаларды мемлекет қосымша қаржыландыруы керек. Осыған байланысты жылу және сумен қамтамасыз ету жүйелерін жаңғырту қарқынын жеделдету үшін бюджетте қарастырылған қаржыға қосымша жыл сайын 100 миллиард теңге бағыттау ұтымды болмақ.

Елбасының Қазақстан халқына Жолдауынан.

– Сыр өңірі шағын және орта кәсіпкерлікті қолдауға мемле­кеттен қомақты қаражат алды. Соңғы 2 жылдың өзінде айма­ғымызға бұл мақсатқа 7 млрд. теңге келді. Алдағы жылы да ел бюджетінен бөлінетін қаражаттан өз үлесімізді ала білуіміз қа­жет. Себебі, өңірде жүзеге асып жатқан «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» автодәлізі мен «Бейнеу-Бозой-Шымкент» магистральды газ құбырының құрылыстары жыл соңында аяқталады. Осы ауқымды жобалардың жалпы құны 360 млрд. теңгені құрайды. Қазіргі күні олардың орнын бастатын бірнеше жоба әзірленіп, Үкіметке ұсынылды, – деді Қ.Көшербаев.

Жалпы, аймақ басшысы облыс экономикасын дамытуға қаржы көздері ретінде бюджет көздерінен тыс халықаралық қаржы ұйымдары мен жеке инвестиция тарту ісін қарастыратынымызды, мемлекеттік пен жекеменшік арасындағы әріптестік төрткүл әлем­де қолданылатын тәсілдердің ең тиімдісі екендігін бүгін ғана айтып отырған жоқ. Өткен жылдың өзінде өңірге тартылған инвестиция көлемі 2 есеге артты. Мұны соңғы екі жылдан бері өткізіліп келе жатқан «Байқоңыр» инвестициялық форумының нәтижесі десек қателеспейміз. Мысалы, 2013 жылы осы форум аясында қаржы, білім, металлургиялық кластерді дамыту, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту, «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» авто­дә­лізі бойындағы жол сервисі нысандарының құрылысы, ауыл шаруашылығы, индустриалдық-инновациялық даму және туризм салалары бойынша барлығы 25 меморандумға қол қойылса, би­ылғы екі форумда тағы бірнеше ондаған келісім-шарттар жасалды. Алдағы уақытта да өңірге жаңа инвесторлар тартып, жаңа жұмыс орындарын ашу үшін аталған фо­румды ұйымдастыра беретін бо­ламыз.

Облыс тізгінін қолға алған Қ.Кө­шер­баевтың өңірге инвестиция тарту ісін халық­аралық қаржы ұй­ымдарынан баста­ғаны бел­гілі. Нә­тижесі жоғары. Қысқа мер­зім ішінде аймағымызға ұлттық ва­лю­тамызға шаққанда 61 млрд. теңге ке­ліпті. Мәселен, Қы­зыл­ордада за­ма­науи талаптарға жауап бе­ре­тін автобус паркін құру жо­ба­сы алдымен 2013 жылы нау­рыз айында өткен І «Байқоңыр» инвестициялық форумында инвесторлар на­за­рына ұсынылған-ды. Нәтижесінде, осы­дан тура 1 жыл бұрын Қызылорда облысы әкімдігі мен Еуропалық Қайта Құру және Даму банкісі арасында меморандум жасалды. Бүгінде жалпы құны 27,11 млн. АҚШ долларын құрайтын жобаны аталған қаржы ұйымы қаржыландыруда. Қазір облыс орталығында экологиялық жағынан таза деп саналатын сұйытылған газбен жүретін соңғы үлгідегі 20 автобус қоғамдық тасымалмен айналысуда. Таяу күндері қалаға осындай 100 автобус әкелінеді деп күтілуде. Бұл біздің қоғамдық тасымал саласына серпіліс әкелген жоба.

Жуырда Астанада Қызылорда қаласында салынатын тұрмыстық қатты қалдықтарды кәдеге жарату жобасын қаржыландыру мәсе­лесі де шешімін тапты. Жобаны жүзеге асыруға байланысты облыс әкімі Қырымбек Көшербаев, Еуропалық Қайта құру және Даму банкінің Қазақстан бойынша директоры Джанет Хэкман және Қызылода қаласы әкімінің міндетін атқарушы Нұржан Ахатов үш жақты алдын ала келісімге қол қойды.

Аталған банк жобаны жүзеге асыруға 3,6 миллиард теңге (15 миллион евро баламасымен) көлемінде қаржы салады. Ал несиені қайтару мерзімі – 13 жыл (3 жыл жеңілдетілген мерзімді қосқанда).

Ең бастысы, жобаны жүзеге асыру кезінде Қызылорда облы­сының экологиялық жағдайы жақсарады. Яғни, полигонға жеткі­зілетін тұрмыстық қатты қалдықтар қайта өңделіп, кәдеге жа­ра^­тылады. Шикізаттан мәселе жоқ. Қарапайым күнделікті тұрғын­дардың «кәдеге жарамсыз» деп тастаған қоқыстары өңдеуден өтеді. Жобаны жүзеге асыру арқылы өңдеудің басқару жүйесін дамытуға және жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді.