Сыр бойы

– Иә, көктемгі шақырту басталмас бұрын балаларды зерделеген болатынбыз. Яғни, олардың отбасылық жағдайы, денсаулығы, білімі мен біліктілігі, немен шұғылданады, т.с.с. Осының барлығын сарапқа салдық. Қазір комиссиялық тексеруден тегін өткізіп, 200 азаматты әскер қатарына алуға жұмыстар жасалуда. Шақырту ісіне қала әкімдігі көмектесуде. 

– Өкінішке орай ондай кездеседі. Барлық жағдайы дұрыс, ешқандай кедергі болмаса да өздерінің қалауымен бас тартып жатады. Күзгі шақырту кезінде осындай 4 азамат анықталды. Олардан түсініктеме алынып, қалалық әкімдікке хат жолданды. БАҚ арқылы себепсізден-себепсіз азаматтық борышын өтеуден жалтарып жатқандығын көрсеттік. Қазіргі сәтте қадағалауда тұр.  Ал, осы жылы мұндай жағдай орын алған жоқ. 

– Заң бойынша үш жағдайда босатылады. Бірінші, отбасылық жағдайына байланысты. Яғни, мүгедектігі не  үйінде қараусыз қалатын жан болса. Сондай-ақ, отбасының бір мүшесі әскерде борышын өтеп жүргенде қайтыс болса босатылады. Екінші, жоғары оқу орындарында оқитын жастардың оқуын жалғастыруына орай. Демек, азаматтар оқып жатқан білім ордасынан анықтама әкеліп өткізеді. Соған сәйкес оқуын аяқтағанша оларға біздің тарапымыздан шақырту болмайды. Ал, өзге де себептерге байланысты босатылатындар бар. Оған ауылды жерлерде мұғалім немесе дәрігер секілді қызмет атқарып жүрген жастар кіреді. Жұмыс орнының анықтамасы мен еңбек келісім-шартына сай босатылады. Осы секілді арамызда жас депутаттар жұмыс жасайды. Оларды да мандаттық қызметі біткен кезде ғана әскерге шақырта аламыз.

– Жастарды келісім-шарт бойынша әскери қызметке қабылдаудың жаңа кезеңі бізде де басталды. Жоғары қолбасшы, Елбасы Н.Назарбаев өзінің Жолдауында «Отанымыздың қарулы күштері кәсіби армия болуға тиіс» деген болатын. Сол себепті де, кәсіби армия мемлекет қауіпсіздігінің кепілі болып саналады. Бұл сапалық жағынан әскерлердің жауынгерлік қабілетінің қажетті деңгейге жетуін, жасақтау жүйесін одан әрі жетілдіруді, әскери іске үйретілген резерв даярлаудың жүзеге асырылуын қамтамасыз етуге мол мүмкіндік береді. Сондықтан, отанымыздың егемендігі мен тұтастығын қорғауға дайын кәсіби сарбаздар біздің елімізге керек деп ойлаймын. Сондай-ақ, өздеріңіз де білетін боларсыздар, әскери қызметкерлер мемлекет тарапынан тұрғын үймен, заттай мүлікпен қамтамасыз етіледі. Сонымен қатар, еңбекақының 20 апайызы зейнетақы қорына тұрақты аударылып тұрады. Бұл ретте мұны мемлекеттің жасаған көмегі деп білу керек.

– Мен әскери қызметте 1994 жылдан бері жұмыс жасап келемін. Осы жұмыс кезеңімді үшке бөліп қарайтын болсам, 1994-1998 жылдары жастар аз келетін. Ол кездері тамақ дұрыс емес, киім жетіспеу секілді қиыншылықтар болды. Екінші кезең  1998-2008 жылдары, бұл тұста жұмысқа тұруға әскери билет қажет болған үшін баруға шешім қабылдайтын. Ал, қазір олай емес, жастардың көзқарасы өзгерді. Борышын өтеуге деген  қызығушылық бар. Тіпті, 70 пайызы әрмен қарай қалуға талпынады. Бұл өз кезегінде өте жақсы көрсеткіш.

– Дұрыс айтасыз, 22-27 жас аралығындағы жастар өздерінің еріктерімен, қалауымен барады. Ал, мына 27-32 жас аралығындағылар запастағы әскери міндеттілер болып есептеледі. Бүгінде «Әскери-техникалық мектебінің» Қызылорда филиалы базасында ақылы негізде әскери-техникалық мамандық бойынша мерзімді әскери қызмет өткермеген азаматтарды даярлап жатыр. Оқу мерзімі – бір ай, 10 күн. Оқу аяқталғаннан кейін әрбір азаматқа әскери мамандық алғаны жөнінде сертификат беріледі. Бұл сертификат әскери билетті беру үшін негіздеме болып табылады. Сондықтан бір ай мен бір жылда өтеп келген билеттің ешқандай айырмашылығы болмайды. 

–  Расымен, бұрынғы кездері азаматтардың қашып кетуі, жоғалуы секілді оқиғалар болған. Қазір тамақ, киім барлығы бар, жағдай қарастырылған. Кез келген сарбазға ата-анасымен хабарласып тұруға болады. Басқа қалаларда жоқ, бірақ біз арнайы екі тілде жадынама дайындап қойғанбыз. Онда әскери ант, Әнұран, психологиялық кеңестер жазылған. Тіпті, белгілі бір жағдай бола қалса, барлық аймақтың әскери прокуратурасының нөмірі көрсетілген. Соған хабарласып, жағдайын түсіндіре алады. Сондай-ақ, әскерге кеткен әрбір сарбаздың амандығы бізге жүктелген міндет. Борышын өтеп келемін дегенше, біз де оларды қадағалап, бақылауда ұстап отырамыз.

– Біздегі басты мәселе шақырту кезіндегі тіркеу болып отыр. Жастар өз міндеттерін білмейді. Яғни, жасы 18-ге келсе, бізге келіп тіркелу қажеттігін, мекен-жайын ауыстырса, ауысқанын айтып өзгерту керек екенін ескере бермейді. Осыдан келіп шақырту жібергенде айтылған мекен-жайда болмай шығады. Енді біреулері вахталық әдістегі жұмысқа немесе егістікке кетіп қалады.  Оны қайтадан іздестіреміз, уақыт жоғалтуға тура келеді. Кез келгені келіп қайда жүргенін, немен айналысып жүргенін айтып, ескертуі керек. Бір кездегідей баруға міндеттісің деп қинап жатқанымыз жоқ. Мемлекет барлық қолайлы жағдайды қарастырған. Жұмысың болса, келесі шақыртуға қалдыруға болады. Дегенмен, халыққа қызмет көрсету орталығымен бірлесіп жұмыс жасап, сол арқылы азаматтардың тұрақты мекен-жайларын анықтап отырмыз. Жалпы, әрбір жас өзінің Отан алдындағы міндетін сезінсе екен деймін.